Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben
BWV 102 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Jos van Veldhoven
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Vermaning voor koppige ongelovigen
Hoewel in het tweede deel hoop gloort, speelde Bach hier niet op in.
Toen Bach in 1725 aan het componeren van zijn derde cantatejaargang begon, werd hij danig afgeleid door zijn vaste voornemen om voor Pasen 1726 met een nieuwe passie te komen. Vanaf februari tot aan Goede Vrijdag viel hij helemaal terug op cantates van zijn neef Johann Ludwig. Maar het gewenste resultaat bleef uit, want met Pasen klonk uiteindelijk een Markus-Passion van Braun. Toch bleef Bach ook daarna nog maandenlang putten uit het werk van zijn neef, en keek hij zelfs voor de teksten van zijn eigen cantates met een schuin oog naar Johann Ludwig. Aan een tekstbundel toegeschreven aan de hertog van Saksen-Meiningen, bij wie neef Bach kapelmeester was, ontleende hij de cantatetekst Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben.
Kwintessens van de bundel is de tekstopbouw uit twee verschillende bijbelcitaten, eentje uit het Oude Testament, dat Bach laat klinken aan het begin, en eentje uit het Nieuwe Testament, dat als middendeel te horen is. De cantate bestaat uit twee delen: na de eerste bijbeltekst volgen recitatief en aria, na de tweede bijbeltekst aria en recitatief, en tot slot klinkt een koraal. Het imposante openingskoor valt meteen met de deur in huis: de wereld zit vol met koppige ongelovigen en hoe hard God ook straft, het helpt niet. De lezing voor deze tiende zondag na Trinitatis gaat dan ook over de verdrijving van de geldwisselaars uit de tempel en de naderende verwoesting van Jeruzalem. De dolende zielen worden opgeroepen zich te bekeren nu het nog kan. Hoewel er een duidelijk verschil is tussen de oudtestamentische en de nieuwtestamentische tekst wat Gods opstelling betreft – de onverzoenlijke, straffende God wordt later een milde, vrede brengende – heeft Bach daar opmerkelijk genoeg niet echt op ingespeeld. De sfeer van de hele cantate is pessimistisch, wat nog wordt versterkt door de weeklagende hobo’s en een martiale fluit; zelfs het slotkoraal, waarin de gelovige tot inkeer komt en om een helpende hand vraagt, biedt weinig soelaas.
- BWV
- 102
- Titel
- Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben
- Genre
- cantates
- Jaartal
- 1726
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- onbekend
- Bestemming
- Tiende zondag na Trinitatis
- Eerste uitvoering
- 25 augustus 1726
- Bijzonderheden
- Bij heropvoering omstreeks 1737 met violino piccolo in plaats van traverso. Het openingskoor gebruikte Bach later voor het Kyrie van zijn 'Mis in g klein', BWV 235. Het derde en vijfde deel kregen een plaats in de 'Mis in F groot', BWV 233.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Erster Teil
1. Chor
Herr, deine Augen sehen
nach dem Glauben!
Du schlägest sie, aber sie fühlen's nicht;
du plagest sie,
aber sie bessern sich nicht.
Sie haben ein härter Angesicht
denn ein Fels und wollen sich nicht bekehren.
2. Rezitativ (Bass)
Wo ist das Ebenbild, das Gott uns eingepräget,
wenn der verkehrte Will sich ihm zuwiderleget?
Wo ist die Kraft von seinem Wort,
wenn alle Besserung weicht aus dem Herzen fort?
Der Höchste suchet
uns durch Sanftmut zwar zu zähmen,
ob der verirrte Geist sich wollte noch bequemen;
doch, fährt er fort in dem verstockten Sinn,
so gibt er ihn in's Herzens Dünkel hin.
3. Arie (Alt)
Weh der Seele, die den Schaden
nicht mehr kennt
und, die Straf auf sich zu laden,
störrig rennt,
ja von ihres Gottes Gnaden
selbst sich trennt.
4. Arioso (Bass)
Verachtest du den Reichtum seiner Gnade,
Geduld und Langmütigkeit?
Weissest du nicht,
dass dich Gottes Güte zur Busse locket?
Du aber nach deinem verstockten
und unbussfertigen Herzen
häufest dir selbst den Zorn
auf den Tag des Zorns
und der Offenbarung
des gerechten Gerichts Gottes.
Zweiter Teil
5. Arie (Tenor)
Erschrecke doch,
du allzu sichre Seele!
Denk, was dich würdig zähle
der Sünden Joch.
Die Gotteslangmut geht
auf einem Fuss von Blei,
damit der Zorn hernach dir
desto schwerer sei.
6. Rezitativ (Alt)
Beim Warten ist Gefahr;
willst du die Zeit verlieren?
Der Gott, der ehmals gnädig war,
kann leichtlich dich
vor seinen Richtstuhl führen.
Wo bleibt sodann die Buss?
Es ist ein Augenblick,
der Zeit und Ewigkeit,
der Leib und Seele scheidet;
verblendter Sinn,
ach kehre doch zurück,
dass dich dieselbe Stund
nicht finde unbereitet!
7. Choral
Heut lebst du, heut bekehre dich,
eh morgen kömmt, kann's ändern sich;
wer heut ist frisch, gesund und rot,
ist morgen krank, ja wohl gar tot.
So du nun stirbest ohne Buss,
dein Leib und Seel dort brennen muss.
Hilf, o Herr Jesu, hilf du mir,
dass ich noch heute komm zu dir
und Busse tu den Augenblick,
eh mich der schnelle Tod hinrück,
auf dass ich heut und jederzeit
zu meiner Heimfahrt sei bereit.
Vertaling
Eerste deel
1. Koor
Heer, u wilt toch dat ze
eerlijk zijn?
U sloeg hen, maar het raakte hen niet.
U bracht hen aan de rand van de afgrond,
zij weigerden van die straf te leren.
Zij gingen onverdroten voort
en weigerden terug te keren.
2. Recitatief
Waar is het evenbeeld dat God ons heeft ingeprent,
als de verkeerde wilskracht zich tegen hem keert?
Waar is de kracht van zijn woord,
als alle beterschap wijkt uit het hart?
De hoogste wil ons
weliswaar door zachtmoedigheid temmen,
als de dwalende geest zich nog wil laten redden;
maar als die verstokt door blijft gaan,
dan laat hij de geest over aan het hoogmoedige hart.
3. Aria
Wee de ziel die niet meer
het schadelijke inziet
van het op zich laden van straf,
en halsstarrig doorrent,
ja, zich zelfs van Gods genade
wil afkeren.
4. Arioso
Veracht u dan zijn onbegrensde goedheid,
geduld en verdraagzaamheid?
En weet u niet,
dat zijn goedheid u tot inkeer wil brengen?
Doordat u zo hardleers bent
en niet tot inkeer wilt komen,
maakt u dat de straf waartoe
God u veroordeelt op de dag
dat hij zijn rechtvaardig vonnis uitspreekt
en uitvoert, alleen maar zwaarder wordt.
Tweede deel
5. Aria
Schrik toch terug,
hoogmoedige ziel!
Denk aan wat meer bij u past:
het juk van de zonde.
Gods edelmoedigheid heeft
loden voeten, opdat diens
oordeel u later
des te zwaarder valt.
6. Recitatief
In het wachten schuilt gevaar;
waarom wilt u tijd verliezen?
De God die voorheen vol van genade was,
kan u net zo gemakkelijk
veroordelen.
Waar blijft de boetedoening?
Het is een ogenblik,
van tijd en eeuwigheid,
dat lichaam en ziel scheidt;
verblinde rede,
ach, keer terug,
opdat u op dat uur
niet onvoorbereid zult zijn!
7. Koraal
Je leeft vandaag, bekeer je dus vandaag,
morgen kan alles anders zijn;
wie vandaag nog fris, gezond en blozend
leeft, is morgen wellicht ziek, of zelfs al
dood. Wie niet sterft in boetvaardigheid,
moet met lichaam en ziel branden.
Help mij, o Heer Jezus, help mij,
opdat ik vandaag nog bij u kan zijn
en boete doe als het ogenblik komt,
dat de snelle dood mij wegrukt,
zodat ik nu en voor altijd
klaar ben om in uw schoot terug te keren.
Credits
-
- Publicatiedatum
- 22 mei 2015
-
- Opnamedatum
- 11 oktober 2014
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Alt
- Alex Potter
-
- Tenor
- Thomas Hobbs
-
- Bas
- Peter Kooij
-
- Ripiënisten sopraan
- Lauren Armishaw, Marjon Strijk (solo), Kristen Witmer
-
- Ripiënisten alt
- Marleene Goldstein, Barnabás Hegyi
-
- Ripiënisten tenor
- João Moreira, Kevin Skelton
-
- Ripiënisten bas
- Matthew Baker, Jelle Draijer
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Anneke van Haaften, Annelies van der Vegt
-
- Viool 2
- Sayuri Yamagata, Pieter Affourtit, Paulien Kostense
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Jan Willem Vis
-
- Cello
- Lucia Swarts, Richte van der Meer
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Traverso
- Marten Root
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Trompet
- Robert Vanryne
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Productie concert
- Imke Deters, Erik van Lith, Marco Meijdam
-
- Productie
- Frank van der Weij, Zoë de Wilde
-
- Cameraregie
- Lucas van Woerkum
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Sal Kroonenberg, Robert Berger, Ruben van den Broeke, Benjamin Sparschuh
-
- Montage
- Lucas van Woerkum, Frank van der Weij
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Licht-assistent
- Roeland van Bemmel, Patrick Galvin
-
- Regie-assistent
- MaNOj Kamps
-
- Geluids-assistenten
- Jaap Firet, Gilius Kreiken, Jaap van Stenis, Bobby Verbakel
-
- Camera-assistent
- Izak de Dreu, Zino Rosmolen
-
- Muziekmontage en mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage assistent
- Martijn Snoeren
-
- Interviews
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Angela Mast, Marlo Reeders
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!