Menuet uit 'Brandenburgs' concert nr. 1 in F groot
Menuet uit BWV 1046 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Shunske Sato
TivoliVredenburg, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Een fascinerend menuet
Religieuze uiting, experimentele drift of feestmuziek?
De 'Brandenburgse' concerten werken verrukken en fascineren en werpen tegelijkertijd vragen op. Bach haakte bij het schrijven in op een Italiaanse rage - het concert – maar gaf hier telkens weer een volkomen eigen draai aan. Het Eerste 'Brandenburgs' concert en met name het menuet uit dit concert is hier meteen een mooi voorbeeld van. In deze opname voor All of Bach hoor je alleen dit menuet. Wat hieraan vooraf ging: drie delen snel – langzaam – snel, de geijkte volgorde in concerten zoals die van Vivaldi. Maar dan voegt Bach een menuet toe. En wat voor menuet.
In het begin lijkt er nog niet veel aan de hand: een elegant orkeststuk om de zinnen te verzetten na een serieus deel. Gevolgd door een tweede deel (trio) voor drie blazers, zoals de Italiaanse componist Jean-Baptiste Lully al deed. Maar, na de herhaling van het eerste deel klinkt opeens… een polonaise. En na nog een keer het hoofdthema een fanfare met twee jachthoorns. Daarna klinkt het eerste deel voor de laatste keer. Het menuet, met z’n ongebruikelijke afslagen, is bijna twee keer zo lang als elk van de andere drie delen uit het Eerste 'Brandenburgs' concert.
Wat wilde Bach met dit menuet? Was het een experiment, waarin hij zijn vrijheid als kunstenaar liet zien? Moeten we het in een de theologische hoek zoeken en wilde de diepgelovige Bach het hiernamaals - zonder aardse wetten en afspraken - laten horen in muziek die de grenzen opzoekt? Of, deed Bach misschien gewoon wat zijn broodheer van hem verlangde? Concerten waren in zijn tijd vaak bedoeld als tafelmuziek bij een overvloedig banket. Misschien wilde Bachs opdrachtgever, de markgraaf van Brandenburg, simpelweg feestelijke muziek bij het dessert.
'Brandenburgse' concerten, BWV 1046-1051
In maart 1721 zond Bach vanuit Köthen een handschrift getiteld “zes concerten met verscheidene instrumenten” (“Six concerts avec plusieurs instruments”) naar Berlijn, met een opdracht aan Christian Ludwig (1677-1734), markgraaf van Brandenburg-Schwedt. In het voorwoord verklaarde Bach dat hij “een paar jaar eerder” voor de markgraaf had gemusiceerd, en toentertijd had beloofd “enige van zijn composities” op te sturen. Dat was waarschijnlijk tijdens een bezoek aan Berlijn in maart 1719, toen Bach naar de Pruisische hoofdstad was afgereisd om een nieuw klavecimbel voor het hof in Köthen in ontvangst te nemen. De muziek die hij een paar jaar later aan de markgraaf stuurde – later bekend geworden als de 'Brandenburgse' Concerten – is Bachs ultieme kijk op het belangrijkste grootschalige instrumentale genre van zijn tijd: het concert.
Het gaat bij een concert vrijwel altijd om een (combinatie van) solo-instrument(en) en een ensemble. Het centrale idee is de afwisseling tussen één of meerdere solisten en het gehele ensemble in een soort speelse competitie. In de zes 'Brandenburgse' Concerten verkent Bach alle uithoeken van dit genre in zowel bezetting als de manier waarop hij de vorm naar zijn hand zet: alle algemeen gebruikte strijk- en blaasinstrumenten en het klavecimbel passeren solistisch de revue, de muzikale vormen reiken van hofdansen tot bijna-fuga’s, en de relatie tussen de solo- en tutti-instrumenten is steeds weer anders. Zo bieden de zes concerten samen een virtuoze staalkaart van het concert in de Barok.
- BWV
- 1046
- Titel
- Menuet uit Concert in F groot
- Bijnaam
- Menuet uit Eerste ‘Brandenburgs’ concert
- Genre
- orkestwerken
- Serie
- Brandenburgse concerten
- Jaartal
- 1716-1720
- Stad
- Köthen (maar misschien al eerder in Weimar)
- Bestemming
- In 1721 opgedragen aan markgraaf Christian Ludwig van Brandenburg
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 9 maart 2023
-
- Opnamedatum
- 2 oktober 2018
-
- Locatie
- TivoliVredenburg, Utrecht
-
- Viool en leiding
- Shunske Sato
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata
-
- Viool 2
- Anneke van Haaften
-
- Altviool
- Staas Swierstra
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Hobo
- Emma Black, Pedro Castro, Yongcheon Shin
-
- Hoorn
- Gijs Laceulle, Teunis van der Zwart
-
- Fagot
- Eyal Streett
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Regie en beeldmontage
- Lucas van Woerkum
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Robert Berger, Nina Badoux, Joas Burggraaf, Jasper Gheluwe
-
- Licht
- Zen Bloot
-
- Regieassistent
- Stijn Berkhouwer
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Settechniek
- Alex de Gier
-
- Projectmanager videobrix
- Peter Hazenberg
-
- Productie concert
- Marco Meijdam
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!