Wie schön leuchtet der Morgenstern

BWV 436 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
Grote Kerk, Naarden

Terug

Achter de muziek

Verhaal

Teksten

Credits

Vol beelden

Bach laat de tekst van Nicolai voor zichzelf spreken

De tekst van dit koraal wemelt van de, deels verborgen, beelden. In de openingszin is het meteen raak, met een kosmische beeldspraak. De planeet Venus is in Europa alleen vroeg in de avond en vooral ‘s ochtends vlak voor zonsopgang als heldere ‘ster’ aan de horizon te zien. Als morgenster kondigt ze zo het licht aan. Zowel Christus als Maria (en soms ook Johannes de Doper) werden daarom met de morgenster vergeleken.

Het koraal Wie schön leuchtet der Morgenstern is geschreven door dichter en liedcomponist Philipp Nicolai (1556-1608). Hij maakte zowel de tekst met zeven coupletten als de melodie, die hij in 1599 publiceerde. Het gedicht is een zogenoemd acrostichon: naamdicht. De eerste letters van iedere strofe (WEGUHZW) verwijzen naar Wilhelm Ernst Graf Und Herr Zu Waldeck, een adellijke pupil van Nicolai die in 1598 op vijftienjarige leeftijd was overleden.

Ook de dichtvorm bedacht Nicolai zelf. De ongebruikelijke opbouw van het aantal lettergrepen per regel (8, 8, 7, 8, 8, 7, 2, 2, 4, 4, 4, 8) zorgt dat iedere strofe met een soort retorisch crescendo eindigt, van 2 naar 4 naar 8 lettergrepen. Bovendien, als je de tekst gecentreerd opschrijft, vormen de zinnen op het oog een kelk. Dat verwijst naar de Bijbelse kelk met daarin het bloed van Christus:

Aan zoveel beelden in het gedicht zelf, hoeft Bach niet nog meer muzikale beeldspraak toe te voegen. In deze harmonieuze zetting is de glansrol voor Nicolai.

BWV: 436
Titel: Wie schön leuchtet der Morgenstern
Genre: koralen
Tekstdichter: Philipp Nicolai (1599)

Achtergrondvideo's

Teksten

Origineel

Wie schön leuchtet der Morgenstern
voll Gnad und Wahrheit von dem Herrn,
du süße Wurzel Jesse.
Du Sohn Davids aus Jakobs Stamm,
mein König und mein Bräutigam,
hast mir mein Herz besessen;
lieblich, freundlich,
schön und herrlich,
groß und ehrlich,
reich an Gaben,
hoch und sehr prächtig erhaben.

Zwingt die Saiten in Cythara,
und lasst die süße Musica
ganz freudenreich erschallen.
Dass ich möge mit Jesulein,
dem wunderschönen Bräut’gam mein,
in steter Liebe wallen.
Singet, springet,
jubilieret,triumphieret,
dankt dem Herren,
groẞ ist der König der Ehren.

Vertaling

Hoe prachtig straalt de morgenster,
vol van de genade en de waarheid van de Heer,
de zoete wortel van Isaï!
O zoon van David uit de stam van Jacob,
mijn koning en mijn bruidegom,
u hebt mijn hart in bezit genomen,
liefelijk, vriendelijk,
schoon en heerlijk,
groot en eerlijk,
rijk aan gaven,
hoog en schitterend verheven.

Bespeel de snaren van de citer
en laat de bekoorlijke muziek
vol vreugde weerklinken,
zodat ik met Jezus,
mijn wonderschone bruidegom,
in blijvende liefde mag dansen!
Zing maar, dans maar,
juich en triomfeer,
dank de Heer,
groot is de koning der ere.

vertaling © Ria van Hengel

Credits

Publicatiedatum

7 december 2023
Opnamedatum

7 maart 2020
Locatie

Grote Kerk, Naarden
Sopraan

Marta Paklar
Alt

Sofia Gvirts
Tenor

João Moreira
Bas

Matthew Baker
Theorbe

Mike Fentross
Regie

Onno van Ameijde
Muziekopname

Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
Audiomontage en -mix

Guido Tichelman
Camera

Jesper Blok
Licht

Zen Bloot, Patrick Galvin
Settechniek

Justin Mutsaers
Projectmanager team

Ron Vermeulen
Beeldmontage

Bas Wielenga
Assistent audioregie

Marloes Biermans
Productie

Jessie Verbrugh

Ontdek