Das Wohltemperirte Clavier II nr. 3 in Cis groot
BWV 872 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in De Wilg, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Ouderwets joie de vivre
Bachs geestigste fuga speelt een spel van transformatie
Voor de derde prelude in het Wohltemperirte Clavier II greep Bach terug op een figuur waarmee hij het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier zo legendarisch opende: rollende arpeggio’s. Bij de eerste gekende versies van BWV 872 stonden oorspronkelijk - heel simpel - grote akkoorden op papier. De speler moest deze naar eigen inzicht ‘breken’. Maar omdat de arpeggio-techniek intussen wat uit de mode was geraakt - en Bach in dit educatieve werk misschien het zekere voor het onzekere wilde nemen - schreef hij de golvende akkoorden netjes uit. Bach heeft veel gesleuteld aan de tenorstem, die het meeste gewicht krijgt en harmonisch de richting aangeeft. Vooral de mineurpassage richting het einde van het eerste deel maakt indruk: met een vloed aan complexe voortekens lijkt Bach te benadrukken hoe ‘exotisch’ cis-groot is in de hoogbarokke klankwereld.
De prelude mondt uit in een korte fughetta met Franse zweem waar het compositieplezier vanaf spat. Als een echo uit de arpeggio’s duiken net voor het slotakkoord enkele nieuw geschreven maten op waarin de muziek razendsnel harmonisch schakelt. Waar de fughetta uitnodigt tot een vloeiend legato, schreeuwt de fuga om staccato, zodat het thema mooi contrasteert met de loopjes (en loopjes, en loopjes) die zullen volgen. Bach speelt een spel van transformatie en is expres niet duidelijk over de omvang van het thema: stopt het na de eerste vijf noten, of hoort het volgende riedeltje er ook bij? Telkens als de thema’s opnieuw starten, duurt de volgende episode langer en omvat het meer ritmische elementen. Vanaf ongeveer halverwege klinkt het thema alleen nog in omkering, versneld in halve notenwaardes, en uitgetrokken tot zijn dubbele lengte – een drukke, dolle textuur!
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 872
- Titel
- Prelude en fuga in Cis groot
- Bijnaam
- nr. 3 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1740-1741
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 4 oktober 2022
-
- Opnamedatum
- 14 maart 2022
-
- Locatie
- De Wilg, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Productie
- Josine Olgers, Marieke de Blaay
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!