Das Wohltemperirte Clavier II nr. 23 in B groot
BWV 892 uitgevoerd door Christine Schornsheim
TivoliVredenburg, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Geen kruimel gaat verloren
Bachs thema galmt als een klok
Op en neer en tegen elkaar gaan de bewegingen in de een-na-laatste prelude van het tweede deel van Das wohltemperirte Clavier, waar het accent duidelijk meer op textuur en variatie ligt dan op een strikte lezing van de regels. Al in de eerste maat valt op hoeveel versieringen Bach voorschrijft. Iets wat hij (net als wanneer hij uitdrukkelijk een tempo noteert) alleen deed als zijn muzikale bedoelingen misschien niet zonneklaar waren — voor zijn tijdgenoten dan, opgegroeid in de Barok met zijn fijne kneepjes. Wij moeten soms nog steeds wanhopig gissen.
De snelle zestiende noten komen in de drie secties van de prelude geen moment tot rust. Ze geven de beweging aan elkaar door - eerst vooral in de rechterhand, maar al snel in beide handen, in stapjes en later zelfs in sprongen. De middensectie met z’n vrije virtuositeit zou zo uit een klavierconcert kunnen komen.
Na zoveel jolijt trekt de fuga een serieuzere kaart: een even hoekig als helder thema in halve noten galmt als een klok door de stemmen heen. Het eerste antwoord vult de ‘gaten’ in het gedragen thema ritmisch in, maar al na vijf inzetten houdt Bach die techniek voor gezien en schakelt hij over op een meer vloeiend tegenthema. De bokkensprongen in het hoofdthema, bijna een garantie op harmonische clashes, worden door die tegenstem plausibel aangevuld. Om de oren wat rust te geven in die complexe puzzel volgt een muzikale pauze voor nu eens écht vrij spel. Terwijl de sopraan, alt en tenor deze pauze aangrijpen om de hogere regionen van het klavier op te zoeken, doet de bas er het zwijgen toe, om vervolgens de eindfase in te zetten met een grandioze entree op de grondtoon. Net voor het slot blijft de muziek twee keer spannend hangen op een ‘wiebelend’ motiefje dat heel discreet in het begin al was opgedoken, maar daar wat verdronk in de overdaad. Zoals steeds bij Bach: geen kruimel gaat verloren!
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 892
- Titel
- Prelude en fuga in B groot
- Bijnaam
- nr. 23 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1741
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 11 juli 2023
-
- Opnamedatum
- 25 september 2022
-
- Locatie
- TivoliVredenburg, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- David Koster
-
- Datahandling
- Marieke de Blaay
-
- Productie
- Marieke de Blaay
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!