Erfenis

Tegenwoordig is het overduidelijk dat Johann Sebastian het grootste genie was van de muzikale Bach familie uit Thüringen, maar in zijn eigen tijd werden zijn composities niet altijd gewaardeerd. Hij stond vooral bekend als virtuoos organist, orgelkenner en improvisator, en nog niet als geniaal componist.

De eerste decennia na zijn dood bleef Bach vooral herinnerd als organist en als vader van zijn succesvolle musicerende zoons. De partituren en partijen van zijn composities werden verdeeld onder zijn gezinsleden, maar helaas was niet iedereen even zuinig op deze erfenis. Bij geldproblemen zijn diverse partituren verkocht zodat de collectie uiteen is gevallen. Bachs klaviermuziek werd waarschijnlijk nog wel uitgevoerd en zijn muziek werd ongetwijfeld ook nog grondig bestudeerd door andere musici. Mozart en Beethoven waren bijvoorbeeld diep onder de indruk van Bach.

Wereldberoemd
Bach werd pas echt wereldberoemd ná zijn dood. De eerste biografie over zijn leven verscheen in 1802, van de hand van organist Johann Nikolaus Forkel, die in direct contact stond met Bachs oudste zoons Wilhelm Friedemann en Carl Philipp Emanuel. Forkels pogingen om uitgevers te interesseren voor muziek van Bach werden door de opmars van Napoleon gedwarsboomd. Het was de latere componist Felix Mendelssohn die met een uitvoering in Berlijn op 11 maart 1829 Bachs Matthäus-Passion aan de vergetelheid onttrok. In de jaren daarna werden Bachs composities steeds vaker uitgevoerd, er werd een Bachgeselschaft opgericht en er kwam een systematische catalogus van zijn werk: Bach Werke Verzeichnis, afgekort als BWV. Mede dankzij Mendelssohns pleidooi kreeg Bach invloed op vrijwel alle latere componisten en werd hij onderdeel van de canon van de westerse klassieke muziek. Samen met componisten als Mozart en Beethoven wordt Bach als één van de grootste componisten uit de geschiedenis gezien.

Cartoon Hein de Kort: Bach en zijn tekstschrijver Picander als Beatles-popsterren

Van pop en jazz tot films en videogames
In de twintigste eeuw blijkt Bach ook populair bij jazzmuzikanten en popsterren. Voor het nummer Blackbird van de Beatles gebruikt Paul McCartney bijvoorbeeld een luitsuite van de oude meester, van het koor ‘O Haupt voll Blut und Wunden’ uit de Matthäus-Passion maken Simon and Garfunkel hun song American Tune en Procol Harum gebruikte voor zijn hit A Whiter Shade of Pale meerdere fragmenten van Bach, onder andere de Air uit de Derde orkestsuite. Ook jazzpianisten als Jacques Loussier en Brad Mehldau hebben zich vaak laten inspireren door Bachs muziek.

Daarnaast klinkt Bachs muziek ook vaak in films, documentaires en videogames. Bekijk bijvoorbeeld twee items van NPO Radio 4 over de muziek van Bach als filmmuziek en Bach in videogames. En kijk ook naar deze bijzondere en creatieve versie van het beroemde koraal Jesus bleibet meine Freude.

Bijzondere traditie in Nederland
In het Nederlandse muziekleven neemt Bach een wel heel bijzondere positie in met de uitvoeringspraktijk van de Matthäus-Passion. Nergens ter wereld wordt de Matthäus jaarlijks zo vaak uitgevoerd in de weken voor Pasen als in Nederland. Niet alleen al honderd jaar lang door de Nederlandse Bachvereniging, maar ook door vele andere Nederlandse orkesten, barokensembles en koren. Zou Bach ooit hebben kunnen raden dat zijn meesterwerk zo vaak zou worden uitgevoerd?

Bekijk op deze tijdlijn de geschiedenis van de Nederlandse Bachvereniging.