Lobet den Herrn
BWV 230 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Christoph Prégardien
Grote Kerk, Alkmaar
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Geen Bach? Geen probleem!
Het kortste van de zes canonische motetten verleidt, of het nu van Bach is of niet
Enthousiast zetten de stemmen, netjes van hoog naar laag, stuk voor stuk in op de tekst van psalm 117: ‘Loof de Heer, alle volken, prijs hem, alle naties.’ De eerste sectie van het motet blijkt een dubbelfuga, met na de grote sprongen van het eerste thema ‘Lobet’ een nieuw, klaterend motief op ‘und preiset’, twee elementen die tot besluit nog eens samen klinken, en daar begint het ‘mis’ te gaan, waarover later meer. Deel twee van het motet verklankt de rest van de ultrakorte psalmtekst: ‘want zijn genade en waarheid heersen over ons in eeuwigheid,’ eerst in simpel, sereen contrast met de voorgaande polyfonie, vervolgens opnieuw als een soort dubbelfuga – met glansrol voor de tenoren – rond het thema ‘eeuwigheid’. Bonus: een dansant ‘Alleluja!’, met nu en dan een stem die er pittig tegenin gaat.
Maar nu het slechte nieuws: het motet Lobet den Herrn geldt niet langer als een werk van Bach, daarover zijn de meeste specialisten het eens. Van wie dan wel? Niemand die het weet, noch of we te maken hebben met een los motet, een verweesd cantatedeel, of misschien met een bewerking – zo roept de soms ongelukkig geplaatste Duitse tekst vragen op, die een logisch antwoord krijgen als je ze vervangt door (het oorspronkelijke?) Latijn. De zwaarste aanklacht tegen Lobet is technisch: de twee thema’s van het begin passen niet lekker bij elkaar volgens de regels van de contrapuntische kunst, en als er nu íemand vanaf zijn jonge jaren die regels al wist te volgen… Misschien hadden we trouwens wel nooit in de Johann Sebastian-val moeten trappen, want onze vroegst bekende bron vermeldt slechts een ‘Signor Bach’ als auteur.
Motetten, BWV 225-231, 118 en Anh159
Cantates waren Bachs dagelijks brood, een vast onderdeel van zijn wekelijkse taken als Thomascantor. Voor zijn motetten lag dat anders: in Leipzig klonk behalve de cantate doorgaans geen nieuwe muziek (in plaats daarvan werd er gekozen uit de motettenbundel Florilegium Portense). Dat liet Bach de ruimte om tegen betaling werken te schrijven voor private aangelegenheden, vaak begrafenissen. Helaas zijn we er daarvan wellicht tientallen kwijt. De stukken die wel bewaard bleven, hebben in tegenstelling tot Bachs andere vocale werken, sinds hun compositie repertoire gehouden.
De overgeleverde authentieke motetten – negen werken, het onderzoek blijft gaande – bouwen voort op een genre met een indrukwekkende stamboom. Tegen de achtergrond van de strenge Renaissance-polyfonie leende de generatie van Schütz (1585-1672) elementen bij de weelderige, meerkorige werken van Giovanni Gabrieli en gaf er een Centraal-Duitse, lutherse draai aan. De inhoudelijke focus lag, ook bij Bach, op koralen en bijbelpassages, waarbij wereldlijke madrigalismen (simpel gezegd: tekstuitbeelding) de expressie van dit religieuze genre alleen maar versterkten.
- BWV
- 230
- Titel
- Lobet den Herrn
- Genre
- motetten
- Stad
- Leipzig
- Tekst
- Psalm 117
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Lobet den Herrn, alle Heiden,
und preiset ihn, alle Völker!
Denn seine Gnade und Wahrheit
waltet über uns in Ewigkeit.
Alleluja.
Vertaling
Loof de Heer, alle volken
en prijs hem, alle naties!
Want zijn genade en waarheid
heersen over ons in eeuwigheid.
Halleluja.
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 15 oktober 2020
-
- Opnamedatum
- 28 februari 2019
-
- Locatie
- Grote Kerk, Alkmaar
-
- Dirigent
- Christoph Prégardien
-
- Sopraan
- Lucia Caihuela, Maria Valdmaa, Klaartje van Veldhoven, Lauren Armishaw, Orlanda Velez Isidro, Marjon Strijk
-
- Alt
- Marine Fribourg, Elsbeth Gerritsen, Eimi Witmer, Inga Schneider, Bart Uvyn, Laura Lopes
-
- Tenor
- Guy Cutting, Immo Schröder, David Lee, Adriaan de Koster, Yves Van Handenhove, Diederik Rooker
-
- Bas
- Drew Santini, Matthew Baker, Martijn de Graaf Bierbrauwer, Donald Bentvelsen, Michiel Meijer, Joep van Geffen
-
- Orgel
- Siebe Henstra
-
- Regie en beeldmontage
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Martin Struijf, Jesper Blok, Wesley Schipper,
-
- Licht
- Zen Bloot, Patrick Galvin, Fiona Verkleij, Henry Rodgers
-
- Regieassistent
- Stefan Ebels
-
- Beeldtechniek
- Justin Mutsaers
-
- Projectmanager team
- Ron Vermeulen
-
- Productie concert
- Imke Deters, Marco Meijdam
-
- Productie opname
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!