Mis in F groot

Mis in F groot

BWV 233 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Hans-Christoph Rademann
Grote Kerk, Harlingen

  • Menu
  • 1. Kyrie (Coro)
  • 2. Gloria (Coro)
  • 3. Domine Deus (Aria)
  • 4. Qui Tollis (Aria)
  • 5. Quoniam (Aria)
  • 6. Cum Sancto Spiritu (Coro)

Achter de muziek

Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits

Sonderweg

Bach maakt het zichzelf niet makkelijk

“Deze mis is hoe dan ook een Sonderweg in Bachs muziek.” Zo zegt dirigent Christoph Rademann. Het begint met een statig Kyrie in een oude stijl a la Palestrina. Bach componeerde dit Kyrie al in Weimar, en in die eerste versie voor vijfstemmig koor klonk in de eerste sopraan de koraalmelodie 'Christe, du Lamm Gottes'. De omzetting van deze eerste versie met deels Duitse tekst naar een volledig Latijnse vergde natuurlijk een creatieve aanpassing. Bach liet de koraalmelodie spelen door hoorns en hobo’s. Sowieso maakte Bach het zichzelf niet makkelijk, omdat hij ook in sommige andere delen eerder geschreven muziek omwerkte. Zo horen we in het ‘Qui tollis’ de oorspronkelijke lijdzame hobomelodie ‘Weh der Seele’ uit de cantate Herr, deine Augen sehen nach dem Glauben, BWV 102. Qua affect past deze zeker mooi bij het ‘Hij die de zonden van de wereld draagt’. Ook hier maakt Bach veel kleine aanpassingen: de alt wordt een sopraan, de muziek is als geheel meer strakgetrokken, en de zanglijn krijgt kleine aanpassingen waaronder een kort opstapje speciaal voor het woord ‘Qui’, daar waar in het origineel één lange noot stond voor het woord ‘Weh’. Voor het ‘Cum sancto spiritu’ gebruikte Bach het openingsdeel van de cantate BWV 40.

'Lutherse' missen, BWV 233-236
De vier korte missen die Bach in de jaren 1730 maakte, zijn omgeven met een zweem van mysterie. Deze zogenoemde ‘Lutherse’ of ‘Kleine’ missen bedienen zich van het voor Bach ongebruikelijke Latijn en bestaan alleen uit een Kyrie en een Gloria. Wat meer is: Bach stelde deze missen vrijwel geheel samen uit materiaal afkomstig uit een klein aantal geestelijke cantates. Het lijkt niet vergezocht om te veronderstellen dat Bach met deze missen een veilige haven creëerde voor een aantal van zijn lievelingsstukken. Een Latijnse mis heeft door zijn neutrale karakter immers veel meer toepassingen dan de aan één specifiek moment in het kerkelijk jaar opgehangen Duitstalige cantates. Blijft de vraag waarom Bach voor het Latijn koos. Heeft hij met deze missen de band willen aanhalen met de katholieke koning August III in Dresden, die net was aangetreden? Van de Mis in b klein (die Bach later zou uitbreiden tot de Hohe Messe) weten we in elk geval zeker dat die in 1733 aan August werd opgedragen. 

BWV
233
Titel
Mis in F groot
Bijnaam
Lutherse of 'Kleine' mis
Genre
Latijnse kerkmuziek
Jaartal
1738/39?
Stad
Leipzig
Bijzonderheden
Samengesteld uit eerder gecomponeerde muziek: BWV 233a, BWV 102 en BWV 40.

Achtergrondvideo's

Dirigent Hans-Christoph Rademann

“Deze mis met die hoorns is ook weer zo'n prachtig sieraad in het werk van Johann Sebastian Bach.”

Teksten

Origineel

1. Chor
Kyrie eleison
Christe eleison
Kyrie eleison.

2. Chor
Gloria in excelsis Deo,
et in terra pax hominibus
bonae voluntatis.
Laudamus te, benedicimus te,
adoramus te, glorificamus te.
Gratias agimus tibi
propter magnam gloriam tuam.

3. Arie (Bass)
Domine Deus, rex coelestis,
Deus Pater omnipotens.
Domine Fili unigenite,
Jesu Christe.
Domine Deus, Agnus Dei,
Filius Patris.

4. Arie (Sopran)
Qui tollis peccata mundi,
miserere nobis.
Qui tollis peccata mundi,
suscipe deprecationem nostram.
Qui sedes ad dexteram Patris,
miserere nobis.

5. Arie (Alt)
Quoniam tu solus sanctus,
tu solus Dominus,
tu solus altissimus,
Jesu Christe.

6. Chor
Cum Sancto Spiritu
in gloria Dei Patris.
Amen.

Vertaling

1. Koor
Heer, ontferm u
Christus, ontferm u
Heer, ontferm u.

2. Koor
Ere zij God in den hoge
en vrede op aarde
voor mensen van goede wil.
Wij prijzen u, wij zegenen u,
wij aanbidden u, wij verheerlijken u.
Wij brengen u dank
voor uw grote heerlijkheid.

3. Aria
Heer God, koning des hemels,
God, almachtige Vader.
Heer, eniggeboren zoon,
Jezus Christus.
Heer God, lam Gods,
Zoon van de Vader.

4. Aria
Gij die de zonden der wereld draagt,
ontferm u over ons.
Gij die de zonden der wereld draagt,
hoor ons gebed.
Gij die zit aan de rechterhand van de vader,
ontferm u over ons.

5. Aria
Want gij alleen zijt heilig,
gij alleen de Heer,
gij alleen de allerhoogste,
Jezus Christus.

6. Koor
Met de Heilige Geest
in de heerlijkheid van God de Vader.
Amen.

Credits

  • Publicatiedatum
    21 oktober 2016
  • Opnamedatum
    23 januari 2016
  • Locatie
    Grote Kerk, Harlingen
  • Dirigent
    Hans-Christoph Rademann
  • Sopraan
    Zsuzsi Tóth
  • Alt
    Elsbeth Gerritsen
  • Bas
    Matthew Brook
  • Ripiënisten sopraan
    Lauren Armishaw, Lucie Chartin
  • Ripiënisten alt
    Barnabás Hegyi, Bart Uvyn
  • Ripiënisten tenor
    Daniel Johannsen, Immo Schröder, Kevin Skelton
  • Ripiënisten bas
    Sebastian Myrus, Drew Santini
  • Viool 1
    Sayuri Yamagata, Anneke van Haaften, Annelies van der Vegt
  • Viool 2
    Pieter Affourtit, Hanneke Wierenga, Lidewij van der Voort
  • Altviool
    Staas Swierstra, Jan Willem Vis
  • Cello
    Lucia Swarts, Richte van der Meer
  • Contrabas
    Robert Franenberg
  • Hobo
    Martin Stadler, Peter Frankenberg
  • Fagot
    Benny Aghassi
  • Hoorn
    Erwin Wieringa, Gijs Laceulle
  • Orgel
    Bart Naessens
  • Klavecimbel
    Siebe Henstra
  • Regie
    Simon Aarden
  • Regie-assistentie
    Ferenc Soetman
  • Muziekopname
    Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt, Micha de Kanter
  • Audiomontage en -mixage
    Guido Tichelman
  • Licht
    Daan de Boer, Arjen Seykens
  • Camera
    Bart ten Harkel, Thijs Struick, Chris Reichgelt
  • Beeldtechniek
    Vincent Nugteren
  • Beeldmontage
    Pjotr 's-Gravesande
  • Projectmanagement nep
    Peter Ribbens
  • Techniek
    Martin Struijf, Glenn van den Eerden, Marco Korzelius
  • Datamanagement
    Jasper Blok
  • Interview
    Gijs Besseling, Jan Van den Bossche
  • Productie concert
    Imke Deters
  • Productie opname
    Marco Meijdam
  • Met dank aan
    Guusje Roos

Help ons All of Bach te voltooien

Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!