Das Wohltemperirte Clavier II nr. 4 in cis klein
BWV 873 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in De Wilg, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Dansend naar het licht
Op een melancholische prelude volgt een energieke fuga
Beide werken in dit breed uitgemeten tweeluik nodigen op hun eigen manier uit tot de dans: een kalme siciliano in de prelude, terwijl de fuga wat meer losgaat als een vlotte giga. Bach houdt de muziek overzichtelijk met drie stemmen, in essentie serieus maar zeker in de fuga ook licht en vol energie.
In de prelude wiegen de twee bovenstemmen zachtjes in duet. Ze doen elkaar na (het blijft Bach: contrepoint oblige!), maar niet al te strikt. De alt zet het thema pas in nadat ze eerder al in een begeleidende rol aan het woord is geweest. We zijn getuige van Bachs interpretatie van de toen innovatieve sonatevorm, waarbij een openingssectie aan het eind wordt hernomen. Al gebruikt Bach in het slot een andere toonsoort dan in het begin. De vrij ongebruikelijke, trage maatsoort van 3 maal 3 tellen nodigt uit tot contemplatie. En Bach leeft zich vervolgens uit in spannende overbindingen en ornamenten als trillers en voorhoudingen.
Het tempo van de fuga in de ‘lastige’ toonsoort cis-klein is wat ambigu: speel je te langzaam, dan mis je de vitale energie in de motorische loopjes – speel je te snel, dan wordt het stemmenweefsel troebel en verliest de snel evoluerende harmonie aan impact. De fuga heeft twee thema’s, die eerst apart en later gecombineerd klinken. Het eerste schreeuwt het uit, rectus en inversus (op z’n kop), niet te missen. Maar de inzet van het tweede thema vraagt wat zoekwerk voor de oren. Hou een timer in de gaten: na ruim een minuut doemt tussen de notenvloed in de sopraan een langzaam, chromatisch thema op. De kleine stapjes zijn een hint. Vanaf de basinzet treden de thema’s alleen nog samen naar voren, totdat een extra kruidige slotcadens de fuga afsluit in majeur.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 873
- Titel
- Prelude en fuga in Cis klein
- Bijnaam
- nr. 4 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739-1742
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 6 oktober 2022
-
- Opnamedatum
- 14 maart 2022
-
- Locatie
- De Wilg, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera, licht
- Danny Noordanus
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Productie
- Josine Olgers, Marieke de Blaay
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!