Das Wohltemperirte Clavier II nr. 13 in Fis groot
BWV 882 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in HKU Utrechts Conservatorium, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Geluksgetal 13
Bach opent de tweede helft van zijn Clavier in galante stijl
Een Wohltemperirte Clavier-integrale zoals menig dappere muzikant wel eens durft te ondernemen, kwam in Bachs tijd waarschijnlijk niet voor. Het was geen concertmuziek, laat staan een concertcyclus. Of toch? Want waarom anders zou Bach zo duidelijk dramaturgische bogen spannen, met de fuga in f klein BWV 881 - toonsoort 12 van 24 - als overduidelijk einde van een hoofdstuk, punt, harde return?
Hoe het ook zij, prelude 13 voelt als een nieuwe start binnen het Wohltemperirte Clavier. Het stuk nodig uit om even op adem te komen. Mild, dansant en misschien ongewoon ‘gewoon’ voor zijn toonsoort, want Fis groot staat bekend als een van de meer exotische. Een gepuncteerd ritme vormt de motor onder eindeloos en ongestoord dwarrelende loopjes. De notatie doet denken aan de stijl van een Franse ouverture (zie bijvoorbeeld de zwierige zestiende Goldbergvariatie, overigens ook een ‘doorstart’-stuk) maar Bach liet geen enkele ruimte voor Gallische flair. Heel precies plaatste hij de korte nootjes boven elkaar, zodat de speler nooit aan het ritmische raderwerk kan ontsnappen. De versieringen zijn trouwens ook van zijn hand.
De fuga kreeg de vorm van een gavotte, een beetje zware dans die halverwege de maat opent. Ongewoon voor een fuga, maar Bach maakt het nog verwarrender door te starten met een triller op de 7e toon van de ladder - de leidtoon - die koste wat kost wil oplossen naar de grondtoon Fis. Maar Bach lost het niet op en legt de complexe harmonische puzzel – nog niet. Hij zet in op een eindeloze beweging, waarbij de stemmen pas op het allerlaatst tot rust komen. Wie daar dan ook nog heel modern galante zuchtende tertsen en sexten in weet te verweven, moet van goeden huize komen. Huize Bach, vanzelfsprekend.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 882
- Titel
- Prelude en fuga in Fis groot
- Bijnaam
- nr. 13 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1740/1741
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 21 februari 2023
-
- Opnamedatum
- 11 september 2022
-
- Locatie
- HKU Utrechts Conservatorium, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- David Koster
-
- Producent
- Marieke de Blaay
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!