Komm, du süẞe Todesstunde
BWV 161 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
onder leiding van Johanna Soller
Oude Kerk Charlois, Rotterdam
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Teksten
Teksten
Credits
Credits
Een hemeltje op zakformaat
Een van Bachs meest geliefde cantates zingt van sereen verlangen naar de dood
Komm du süße Todesstunde, BWV 161, is misschien wel een van Bachs verfijndste cantates en in ieder geval een van zijn meest geliefde. Bach schreef het stuk als hoforganist in Weimar, toen hij vroeg in de dertig was.
Zoals in meer van Bachs cantates stelt de tekst de dood centraal. De les van de cantate is vrij letterlijk: ik hoop dat ik eerder mag sterven, zodat ik Jezus in mijn armen mag slaan. Voor veel luisteraars van nu is dit een bevreemdend idee, zo niet morbide. Maar in Bachs tijd was het een bekend thema: waarom ronddolen op deze valse, gebrekkige wereld als de eeuwigheid op je wacht?
Bachs hemelse muziek maakt het lutheraanse doodsverlangen echter makkelijk invoelbaar: met alle muzikale middelen schetst Bach een beeld van wat ons na de dood te wachten staat. In de titel-aria geeft de alt stem aan een beheerst, sereen verlangen om bij Jezus te zijn, begeleid door twee blokfluiten en een ingehouden strijkersensemble. Na een paar minuten vleit zich tussen al die wriemelende partijen nog een andere melodie: het orgel speelt het koraal ‘Herzlich tut mich verlangen’, dezelfde wijs als het bekende ‘O Haupt voll Blut und Wunden’ uit de Matthäus-Passion. Zo’n ingevlochten koraal is een muzikale techniek die Bach later verder zal ontwikkelen, met als toppunt het openingskoor van de Matthäus.
Dan neemt de tenor het stokje over. Met een meer melancholische, zwaardere aria die nu eens mineur, dan weer majeur is. Het verlangen naar de dood krijgt zo iets dubbelzinnigs. In het daaropvolgende recitatief voor alt glundert en glimt het ensemble als een hemeltje op zakformaat. Met een elegant neerwaarts motiefje stelt de alt zich de dood voor als in slaap vallen in Jezus’ armen. Terwijl de altpartij op één noot blijft hangen op het woord ‘slaap’, herhalen de blokfluiten dat dalende motiefje en begint de harmonie te transformeren. Even lijkt het alsof we met de blofkluitmotiefjes omlaag kringelen, en langzaam maar zeker afglijden naar een andere staat van zijn. Nog zo’n briljante toonschildering: aan het einde van de aria horen we de doodsklokken al luiden in de pizzicato strijkers.
Maar al snel schudt ons een vrolijk, dansant deel wakker. De blokfluiten, eerst nog bode van het hiernamaals, kwetteren nu als vogels in de ochtend. Ook voegen zich sopraan en bas bij de alt en tenor. De cantate sluit af met een koraal, op dezelfde melodie die we in het openingskoor op het orgel hoorden, waar de blokfluiten een versierde, schijnbaar geïmproviseerde lijn over uitspinnen.
MWH4impact
Deze opname kwam tot stand op initiatief van sociaal fonds MWH4impact. Het betrof een live-registratie van een concert voor een bijzonder publiek: mensen uit Rotterdam-Zuid die niet de middelen hebben om concerten te bezoeken. MWH4impact investeert in projecten met een sociale en culturele impact. Samen met de Bachvereniging werkt het fonds aan de missie Bach voor iedereen door te investeren in diverse projecten van All of Bach.
- BWV
- 161
- Titel
- Komm, du süße Todesstunde
- Instrument
- blokfluit
- Genre
- cantates
- Stad
- Weimar
- Tekstdichter
- Salomo Franck
- Bestemming
- 16e zondag na Trinitatis
- Eerste uitvoering
- 27 sep 1716
Mogelijk gemaakt door
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
1. Arie (Alt)
Komm, du süße Todesstunde,
da mein Geist Honig speist
aus des Löwens Munde.
Mache meinen Abschied süße,
säume nicht, letztes Licht,
daß ich meinen Heiland küsse.
[Herzlich tut mich verlangen
nach einem sel’gen End,
weil ich hie bin umfangen
mit Trübsal und Elend.
Ich hab Lust, abzuscheiden
von dieser bösen Welt,
sehn mich nach himml’schen Freuden.
O Jesu, komm nur bald!]
2. Rezitativ (Tenor)
Welt! deine Lust ist Last!
Dein Zucker ist mir als ein Gift verhaßt!
Dein Freudenlicht ist mein Komete,
und wo man deine Rosen bricht,
sind Dornen ohne Zahl
zu meiner Seele Qual!
Der blasse Tod ist meine Morgenröte,
mit solcher geht mir auf die Sonne
der Herrlichkeit und Himmelswonne.
Drum seufz ich recht von Herzensgrunde
nur nach der letzten Todesstunde!
Ich habe Lust, bei Christo bald zu weiden,
ich habe Lust, von dieser Welt zu scheiden.
3. Arie (Tenor)
Mein Verlangen ist,
den Heiland zu umfangen
und bei Christo bald zu sein.
Ob ich sterblich' Asch und Erde
durch den Tod zermalmet werde,
wird der Seele reiner Schein
dennoch gleich den Engeln prangen.
4. Rezitativ (Alt)
Der Schluß ist schon gemacht,
Welt, gute Nacht!
Und kann ich nur den Trost erwerben,
in Jesu Armen bald zu sterben;
er ist mein sanfter Schlaf.
Das kühle Grab wird mich mit Rosen dekken,
bis Jesus mich wird auferwekken,
bis er sein Schaf
führt auf die süße Himmelsweide,
dass mich der Tod von ihm nicht scheide.
So brich herein, du froher Todestag!
so schlage doch, du letzter Stundenschlag!
5. Chor
Wenn es meines Gottes Wille,
wünsch ich, daß des Leibes Last
heute noch die Erde fülle
und der Geist, des Leibes Gast,
mit Unsterblichkeit sich kleide
in der süßen Himmelsfreude.
Jesu, komm und nimm mich fort!
Dieses sei mein letztes Wort.
6. Choral
Der Leib zwar in der Erden
von Würmen wird verzehrt,
doch auferweckt soll werden,
durch Christum schön verklärt,
wird leuchten als die Sonne
und leben ohne Not
in himmlscher Freud und Wonne.
Was schadt mir denn der Tod?
Vertaling
1. Aria (alt)
Kom, zoet uur van de dood,
als mijn geest honing zal eten
uit de mond van de leeuw.
Maak mijn afscheid zoet,
talm niet, laatste licht,
zodat ik mijn Heiland kan kussen.
[Vurig verlang ik
naar een zalig einde,
omdat ik hier omringd ben
door droefenis en ellende.
Ik wil heel graag afscheid nemen
van deze slechte wereld,
ik verlang naar hemelse vreugden.
O Jezus, kom snel!]
2. Recitatief (tenor)
Wereld, jouw lust is een last,
jouw suiker haat ik als gif,
jouw vreugdelicht is mijn komeet
en waar jouw rozen worden geplukt
zijn er talloze doornen
tot kwelling van mijn ziel!
De bleke dood is mijn morgenrood,
daarmee gaat voor mij de zon op
van de heerlijkheid en de hemelse gelukzaligheid.
Daarom verlang ik uit de grond van mijn hart
alleen maar naar mijn laatste stervensuur!
Ik wil heel graag weldra bij Christus verblijven,
ik wil heel graag deze wereld verlaten.
3. Aria (tenor)
Ik verlang ernaar
de Heiland te omhelzen
en weldra bij Christus te zijn.
Ook al word mijn sterfelijke lichaam
door de dood tot as en stof vermorzeld,
het zuivere licht van mijn ziel
zal stralen zoals de engelen.
4. Recitatief (alt)
Mijn besluit is al genomen,
wereld, goede nacht!
Nu kan ik alleen maar de troost ontvangen
dat ik weldra in Jezus' armen zal sterven;
dat is mijn zachte slaap.
Het koele graf zal mij met rozen bedekken
totdat Jezus mij opwekt,
totdat hij zijn schaap
naar de zoete hemelweide brengt,
zodat de dood mij niet van hem scheidt.
Dus breek aan, blijde dag van mijn dood,
dus sla, mijn laatste uur.
5. Koor
Als het de wil van mijn God is,
dan wens ik dat de last van mijn lichaam
vandaag nog de aarde vult
en dat de geest, de gast van het lichaam,
zich bekleedt met onsterfelijkheid
in de zoete hemelvreugde.
Jezus, kom en neem me mee!
Laat dat mijn laatste woord zijn.
6. Koraal
Het lichaam wordt weliswaar in de aarde
door wormen verteerd,
maar het zal worden opgewekt
en door Christus worden verheerlijkt,
het zal stralen als de zon
en leven zonder nood
in hemelse vreugde en gelukzaligheid.
Wat kan de dood mij voor kwaad doen?
vertaling © Ria van Hengel
Credits
-
- Publicatiedatum
- 2 oktober 2025
-
- Opnamedatum
- 28 juni 2024
-
- Locatie
- Oude Kerk Charlois, Rotterdam
-
- Orgel en leiding
- Johanna Soller
-
- Sopraan
- Kristen Witmer
-
- Alt
- Alex Potter
-
- Tenor
- Guy Cutting
-
- Bas
- Matthias Winckhler
-
- Viool
- Evgeny Sviridov, Anneke van Haaften
-
- Altviool
- Deirdre Dowling
-
- Cello
- Lucia Swarts
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Blokfluit
- Benny Aghassi, Hanna Voss
-
- Orgel
- Siebe Henstra
-
- Regie en beeldmontage
- Bas Wielenga
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee, Lilita Dunska
-
- Audiomontage- en mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Martijn Struijf, Tijmen Veerman, Wesley Schipper
-
- Licht
- Zen Bloot, Sander Radstaake, Stijn Ooms, Yannick van de Graaf
-
- Regieassistent
- Ferenc Soeteman
-
- Projectmanager NEP
- Ron Vermeulen
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Productie film
- Lisanne Marlou de Kok
-
- Productie concert
- Imke Deters, Stephan Esmeijer
-
- Mogelijk gemaakt door
- MWH4impact
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!