Meine Seele erhebt den Herren
BWV 648 uitgevoerd door Reitze Smits
Jacobikerk, Uithuizen
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Een vleug barmhartigheid
Bachs Duitse Magnificat belandt pardoes op het orgel
Met de Reformatie raakte het gregoriaans in Noord-Europa uit de mode, maar enkele melodieën hielden toch stand in de wassende koralenvloed. De meest iconische was wel de oeroude tonus peregrinus, die traditioneel vooral klonk op de Magnificat-tekst. Zo ook in Bachs eigen Magnificat, BWV 243, uit ca.1733 – beluister het buitenaards mooie trio Suscepit Israel en hoor de melodie zweven boven de stemmen. Eerder gebruikte Bach de melodie al in de cantate Meine Seele erhebt den Herren, BWV 10, uit 1724. En laat dit koraal nu een letterlijk arrangement zijn uit precies die cantate, alweer met de tonus instrumentaal boven het stemmenweefsel. De tekst? Er denket der Barmherzigkeit und hilft seinem Diener Israel auf, in het Latijn… Suscepit Israel! Bach was duidelijk blij met dit ontroerende effect.
Net zo bijzonder is de baslijn. Hij voelt als een ostinato, een regelmatig herhalende baslijn, maar in feite zijn alleen het begin en einde identiek. Onderweg voegt de bas zich keurig naar de harmonieën en springt het wiegende thema van stem naar stem. Daarbij volgt de arrangeur, Bach zelf?, het origineel zo letterlijk dat de rechterhand op enkele plaatsen de linker moet bijstaan op het lagere klavier. Reitze Smits koos voor een ingetogen registratie die prachtig past bij de originele duetbezetting: alt, tenor en continuo, met daarboven de tonus peregrinus op hobo’s en trompet.
Schübler-Choräle, BWV 645-650
Ze hebben een nummer en ze hebben een (bij)naam, maar dat betekent toch niet noodzakelijk dat Bach de zes betoverende Schübler-Choräle zelf schreef. Vijf zijn bewerkingen van gekende cantatedelen – en het zesde is dat wellicht ook, uit een verloren werk. Waar sommigen niet twijfelen aan de hand van de meester en er een weloverwogen constructie in herkennen, zien andere specialisten een groot gat tussen Bachs eigen, verfijnde transcripties en deze vaak nogal letterlijk op het orgel overgezette werken. Liet de meester deze taak bijvoorbeeld aan zijn zoon Wilhelm Friedemann? Wilde hij zo behalve de meest virtuoze organisten, met Clavier-Übung III, ook spelers op een wat populairder niveau bedienen? Werden deze succesnummers ook in bewerking een bestseller? We weten het niet, maar feit is dat Bach zelf een exemplaar van Schüblers drukwerk bezat, bijzonder interessant door een overvloed aan verbeteringen en veranderingen van een componist in de allerlaatste jaren van zijn leven.
- BWV
- 648
- Titel
- Meine Seele erhebt den Herren
- Instrument
- orgel
- Genre
- orgelwerken
- Serie
- Schübler-Choräle (orgel)
- Jaartal
- 1748-49
- Stad
- Leipzig
- Hergebruik
- Bewerking voor orgel van ‘Er denket der Barmherzigkeit’ uit cantate BWV 10
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 26 november 2020
-
- Opnamedatum
- 18 juli 2019
-
- Locatie
- Jacobikerk, Uithuizen
-
- Organist
- Reitze Smits
-
- Orgel
- Arp Schnitger, ca. 1700
-
- Regie en beeldmontage
- Robin van Erven Dorens
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Bastiaan Kuijt
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Camera
- Onno van der Wal
-
- Licht
- Gregoor van de Kamp
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Interview
- Robin van Erven Dorens, Marloes Biermans
-
- Productie
- Jessie Verbrugh
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!