Das Wohltemperirte Clavier II nr. 10 in e klein
BWV 879 uitgevoerd door Christine Schornsheim
in het Spoorwegmuseum, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Credits
Credits
Als een trein
Een dynamisch paar, mét lichte vertraging
Voor de opnames in het Spoorwegmuseum speurde Christine Schornsheim in het Wohltemperirte Clavier naar ‘mechanische’ muziek. En inderdaad werkt dit tweeluik in e-klein als een verfijnd machientje: de prelude heel soepel met oneindige loopjes - de fuga met volop karakter maar met een iets minder vloeiend verloop. Want, ‘soms loopt een treinreis ook niet helemaal op rolletjes’, aldus Schornsheim.
Al vanaf de vroegste plannen van het tweede Wohltemperirte Clavier was deze prelude erbij, ook al zijn muziekwetenschappers het niet eens over zijn ontstaansperiode. Het werk leunt tegen Bachs vroege tweestemmige Inventionen aan, maar kan ook later geschreven zijn. Het korte thema omvat eigenlijk twee thema’s in één. Hetzelfde materiaal klinkt namelijk zowel rectus als inversus: de eerste en de tweede maat zijn ‘verticaal gespiegeld’ ten opzichte van elkaar - een stap omhoog wordt een stap omlaag. Door deze handigheid kon Bach het thema met zichzelf combineren, op verschillende toonafstanden. Anders dan in de Inventionen ligt de creatieve nadruk op de rijk versierde bovenstem, terwijl de bas een meer begeleidende rol krijgt.
Op de denderende prelude volgt een galante fuga, waarbij je nauwelijks stil kunt zitten. Twee ideeën ondersteunen het lange thema: staccato sprongen en klaterende triolen. Samen zorgen ze voor een aantrekkelijke concertfuga. De trein komt richting het slot twee keer tot stilstand. Bach breide dit coda er voor WTC2 aan en creëerde met deze harmonische pauzes extra spanning.
WTC II
Bachs eerste boek met Preludes en fuga’s in alle toonsoorten namen we op bij 24 verschillende spelers thuis. Voor dit tweede deel, geheel uitgevoerd door Christine Schornsheim, kozen we 12 heel verschillende Utrechtse locaties, om de 900ste verjaardag van onze thuisstad te vieren.
Das Wohltemperirte Clavier, BWV 846-893
48 klavierstukken in alle 24 toonsoorten: dat was het soort uitdaging waar Bach van genoot. In elk van de twee delen van het Wohltemperirte Clavier bracht hij 24 keer het muzikale koppel prelude en fuga samen, twaalf in mineur, twaalf in majeur. In de preludes liet hij zijn fantasie de vrije loop, om in de fuga’s zijn mathematische hoogstandjes te verrichten. In tegenstelling tot de ijzeren discipline waarmee Bach zich voor zijn kerkelijke composities moest inzetten, kon hij zich hier overgeven aan intellectuele Spielerei zonder klemmende deadlines.
Het eerste deel van het Wohltemperirte Clavier stamt uit 1722, maar bevat muziek die deels al in de vijf jaar daarvoor werd geschreven. De ontstaansgeschiedenis van deel twee is minder helder: pas rond 1740 stelde hij dit tweede manuscript samen, maar opnieuw dateert een deel van de erin opgenomen preludes en fuga’s uit een veel eerdere periode. De doelgroep van deze verzameling stukken omschreef Bach zelf als volgt: ‘Zum Nutzen und Gebrauch der Lehr-begierigen Musicalischen Jugend, als auch dere in diesem studio schon habil seyenden besonderem ZeitVertreib.’ (‘Zowel ter lering van de ijverige muzikale jeugd als ter vermaak van de in deze materie al onderlegden.’)
- BWV
- 879
- Titel
- Prelude en fuga in e klein
- Bijnaam
- nr. 10 uit Das Wohltemperirte Clavier II
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Serie
- Das Wohltemperirte Clavier II
- Jaartal
- 1739/1740
- Stad
- Leipzig
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 29 december 2022
-
- Opnamedatum
- 14 februari 2022
-
- Locatie
- Spoorwegmuseum, Utrecht
-
- Klavecinist
- Christine Schornsheim
-
- Klavecimbel
- Bruce Kennedy, 1989 naar Michael Mietke
-
- Regie, camera en licht
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Lilita Dunska, Pim van der Lee
-
- Audiomontage- en mix
- Lilita Dunska
-
- Camera, licht
- David Koster
-
- Datahandling
- Stefan Ebels
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Producent
- Josine Olgers
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!