Toccata in g klein
BWV 915 uitgevoerd door Maude Gratton
Paushuize, Utrecht
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Credits
Credits
De verborgen logica van de harmonie
Bach experimenteert met de stylus phantasticus
Welke componist droomt er niet van volledige vrijheid om je zielenroerselen en gemoedstoestanden in muziek te vatten? Bachs voorgangers kregen in ieder geval geen genoeg van de gewaagde en vrije klavierimprovisaties van componisten over de Alpen als Frescobaldi en Rossi. Op hun beurt lanceerden Froberger, Buxtehude, Bruhns en andere voorlopers van Bach een trend die muziekdenker Athanasius Kircher in 1650 het label ‘stylus phantasticus’ gaf. Felle contrasten, vrije vormen en grote gebaren volgen elkaar naadloos op – alles ondertussen keurig georganiseerd volgens de verborgen logica van de harmonie.
Die nalatenschap moet de jonge Bach hebben geïntrigeerd, in ieder geval genoeg om zich zélf aan die stylus te wagen, ook al kiest hij in zijn latere muziek een totaal andere richting. De Toccata in g klein begint en eindigt vol flair met een enorme geste die bijna het hele klavier omarmt. Daartussen plakt Bach vier afwisselende delen:
- een sarabande-achtig adagio
- een allegro met aanduidingen forte en piano, wat een instrument met twee klavieren vergt
- na een schokkende overgang opnieuw een langzaam, lyrisch deel
- een (al te?) strikte vierstemmige fuga op een wat ongemakkelijk, repetitief thema... niet simpel om daarmee te verrassen.
Terwijl de zes andere gekende toccata’s van Bach opduiken in vele – soms wel tientallen manuscripten – hebben we van BWV 915 maar twee kopieën, beide niet van Bach. De meest interessante is in de hand van Bach-leerling Johann Nicolaus Preller, die allerlei aanwijzingen voor uitvoering noteerde. Direct uit de mond van de meester misschien?
- BWV
- 915
- Titel
- Toccata in g klein
- Instrument
- klavecimbel
- Genre
- klavierwerken
- Bijzonderheden
- Oorsprong: late Arnstadt/vroege Weimar periode? Vroegste bron: midden 18e eeuw.
Achtergrondvideo's
Teksten
Origineel
Vertaling
Credits
-
- Publicatiedatum
- 23 oktober 2025
-
- Opnamedatum
- 9 december 2024
-
- Locatie
- Paushuize, Utrecht
-
- Klavecimbel
- Maude Gratton
-
- Instrument
- Jan Kalsbeek, naar Michael Mietke ca. 1700
-
- Regie en camera
- Gijs Besseling
-
- Muziekopname
- Guido Tichelman, Pim van der Lee
-
- Audiomontage en -mix
- Guido Tichelman
-
- Assistent audioregie
- Marloes Biermans
-
- Camera
- Danny Noordanus, Luc Roes
-
- Licht
- Gijs Besseling, Danny Noordanus, Luc Roes
-
- Productie
- Lisanne Marlou de Kok
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!