Matthäus-Passion
BWV 244 uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging
en het Kampen Boys Choir
onder leiding van Jos van Veldhoven
Grote Kerk, Naarden
Achter de muziek
Verhaal
Verhaal
Achtergrondvideo's
Achtergrondvideo's
Teksten
Teksten
Credits
Credits
MATTHÄUS-BASICS
Verraad, veroordeling en dood, maar boven alles ook liefde; hoewel het grootste deel van de tekst van de Matthäus-Passion bijna 2000 jaar oud is, is de boodschap nog steeds actueel.
De Matthäus-Passion vertelt het verhaal van Jezus’ laatste dagen. Hij wordt verraden, berecht, gekruisigd en begraven. De tekst is samengesteld door Picander, pseudoniem van Christian Friedrich Henrici, waarschijnlijk in nauwe samenspraak met Bach zelf. Als rode draad gebruikten ze het verhaal zoals verteld door de Evangelist Matteüs. Wanneer verschillende groepen of personen aan het woord komen, krijgen de zangers verschillende rollen toebedeeld – Christus, Judas, Petrus, een slavin, de leerlingen, de hogepriesters, het volk, de soldaten, enzovoort.
Op sleutelmomenten in het verhaal voegden Bach en Picander koralen en aria’s toe, als reflectie op het bijbelverhaal. De handeling wordt stilgezet en het gebeurde wordt in de theologische context van Bachs tijd geplaatst. De koraalteksten en melodieën zijn afkomstig uit het lutherse gezangboek en waren voor de kerkgangers in Leipzig dagelijkse kost. Al waren Bachs harmonisaties nieuw, iedereen zal de melodie en tekst herkend hebben. De teksten voor openingskoor, slotkoor en de aria’s waren gloednieuw. Zowel de aria’s als de koralen sluiten vaak naadloos aan op de evangelietekst.
In zijn tekst maakt Picander onderscheid tussen twee groepen mensen: de ‘Dochters van Sion’ (Jeruzalem) enerzijds, en de gelovigen van alle tijden anderzijds. Vaak laat Picander deze twee groepen met elkaar in dialoog gaan. Bach versterkte dit dialoogeffect door te kiezen voor twee afzonderlijke ensembles van zangers en instrumentalisten die hij coro I en coro II noemt. De twee ensembles hebben elk hun eigen functie. Het eerste koor is onderdeel van het verhaal en levert de belangrijkste emotionele reacties, zoals in aria’s als ‘Erbarme dich’ en ‘Aus Liebe’. Het tweede koor stelt vragen, levert commentaar en trekt conclusies.
In de koralen voegt Bach de twee ensembles samen: de hele gemeenschap stemt in met het gesprokene. Ook daar waar hij met maximaal effect de woedende menigte wil weergeven, zoals in ‘Lass ihn kreuzigen’, zet hij de koren samen in. Het eerste koor is altijd leidend, het tweede meer volgend.
De ‘Nederlandse’ passie
Klassieke muziekliefhebber of niet, in Nederland kent vrijwel iedereen de Matthäus-Passion. Jaarlijks ontstaat in de maand voor Pasen een ware ‘Matthäus-gekte’. Elk dorp heeft zijn eigen uitvoering en een beetje grote concertzaal heeft er minstens twee of drie. De eerste uitvoering van de Matthäus-Passion in Nederland was in Rotterdam in 1870. Amsterdam volgde in 1874. Met het Concertgebouworkest vestigde Willem Mengelberg in Amsterdam vervolgens een passietraditie die tot vandaag de dag voortduurt. Als reactie op de uitvoeringen van Mengelberg ontstond in 1921 de Nederlandse Bachvereniging. De oprichters vonden dat de Matthäus moest klinken waar hij thuishoort, in een kerk. De jaarlijkse uitvoering van de Bachvereniging in Naarden groeide uit tot ‘de’ Nederlandse Matthäus.
- BWV
- 244
- Titel
- Passio Domini Nostri J.C. secundum Matthaeum
- Bijnaam
- Matthäus-Passion
- Genre
- oratoria en passies
- Jaartal
- ca. 1725-28 / 1729 / 1736
- Stad
- Leipzig
- Tekstdichter
- Samengesteld door Christian Friedrich Henrici (Picander)
- Bestemming
- Vesperdienst van Goede Vrijdag in de Thomaskirche in Leipzig
- Eerste uitvoering
- Tussen 1725 en 1728, of in 1729
- Bijzonderheden
- Bachs handschrift van 1736 is bewaard gebleven. Een eerdere uitvoering vond met zekerheid plaats in 1729, en waarschijnlijk ook al ergens tussen 1725 en 1728. Tien delen uit Bachs treurmuziek voor zijn voormalige broodheer Leopold von Anhalt-Köthen, geschreven voor de uitvaart in maart 1729, zijn afgeleid van of dienden als voorbeeld voor Matthäus-Passion.
Achtergrondvideo's
Musici over de Matthäus-Passion
“Deze korte documentaire gaat over de Matthäus-Passion zoals die wordt uitgevoerd door de Nederlandse Bachvereniging.”
Violist Shunske Sato
“In deze aria gaat het om opperste wanhoop. En hoe meer ik riskeer, hoe indringender het zal klinken.”
Tenor Charles Daniels
“Tenor Charles Daniels vertelt over twee markante delen uit de Matthäus-Passion.”
Dirigent Jos van Veldhoven
“Hoe minder je weet als luisteraar, hoe beter: de retoriek als fundament van Bachs vocale composities.”
Teksten
Origineel
Erster Teil
1. Chor (I, II)
Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen,
sehet – Wen? – den Bräutigam,
seht ihn – Wie? – als wie ein Lamm!
O Lamm Gottes, unschuldig
am Stamm des Kreuzes geschlachtet,
Sehet, – Was? – seht die Geduld,
allzeit erfunden geduldig,
wiewohl du warest verachtet.
seht – Wohin? – auf unsre Schuld;
All Sünd hast du getragen,
sonst müssten wir verzagen.
sehet ihn aus Lieb und Huld
Holz zum Kreuze selber tragen!
Erbarm dich unser, o Jesu!
2. Rezitativ
Evangelist (I)
Da Jesus diese Rede vollendet hatte,
sprach er zu seinen Jüngern:
Jesus (I)
Ihr wisset, dass nach zweien Tagen
Ostern wird, und des Menschen Sohn
wird überantwortet werden, dass er
gekreuziget werde.
3. Choral
Herzliebster Jesu,
was hast du verbrochen,
dass man ein solch scharf Urteil
hat gesprochen?
Was ist die Schuld, in was
für Missetaten
bist du geraten?
4. Rezitativ, Chor
Evangelist
Da versammleten sich die
Hohenpriester und
Schriftgelehrten und die Ältesten im
Volk in dem Palast des Hohenpriesters,
der da hiess Kaiphas, und hielten Rat,
wie sie Jesum mit Listen griffen
und töteten. Sie sprachen aber:
Chor (I, II)
Ja nicht auf das Fest, auf dass nicht
ein Aufruhr werde im Volk.
Evangelist
Da nun Jesus war zu Bethanien, im
Hause Simonis des Aussätzigen, trat
zu ihm ein Weib, die hatte ein Glas mit
köstlichem Wasser und goss es auf
sein Haupt, da er zu Tische sass. Da
das seine Jünger sahen, wurden sie
unwillig und sprachen:
Chor (I)
Wozu dienet dieser Unrat? Dieses
Wasser hätte mögen teuer verkauft
und den Armen gegeben werden.
Evangelist
Da das Jesus merkete, sprach er zu ihnen:
Jesus
Was bekümmert ihr das Weib? Sie hat
ein gut Werk an mir getan. Ihr habet
allezeit Armen bei euch, mich aber
habt ihr nicht allezeit. Dass sie dies
Wasser hat auf meinen Leib gegossen,
hat sie getan, dass man mich
begraben wird. Wahrlich, ich sage euch:
Wo dies Evangelium geprediget wird
in der ganzen Welt, da wird man auch
sagen zu ihrem Gedächtnis,
was sie getan hat.
5. Arioso (Alt I)
Du lieber Heiland du,
wenn deine Jünger töricht streiten,
dass dieses fromme Weib
mit Salben deinen Leib
zum Grabe will bereiten,
so lasse mir inzwischen zu,
von meiner Augen Tränenflüssen
ein Wasser auf dein Haupt zu giessen!
6. Arie (Alt I)
Buss und Reu
knirscht das Sündenherz entzwei,
dass die Tropfen meiner Zähren
angenehme Spezerei,
treuer Jesu, dir gebären.
7. Rezitativ
Evangelist
Da ging hin der Zwölfen einer, mit
Namen Judas Ischarioth, zu den
Hohenpriestern und sprach:
Judas
Was wollt ihr mir geben? Ich will ihn
euch verraten.
Evangelist
Und sie boten ihm dreissig Silberlinge.
Und von dem an suchte er
Gelegenheit, dass er ihn verriete.
8. Arie (Sopran II)
Blute nur, du liebes Herz!
Ach! ein Kind, das du erzogen,
das an deiner Brust gesogen,
droht den Pfleger zu ermorden,
denn es ist zur Schlange worden.
9. Rezitativ
Evangelist
Aber am ersten Tage der süssen Brot
traten die Jünger zu Jesu
und sprachen zu ihm:
Chor (I)
Wo willst du, dass wir dir bereiten,
das Osterlamm zu essen?
Evangelist
Er sprach:
Jesus
Gehet hin in die Stadt zu einem und
sprecht zu ihm: Der Meister lasst dir
sagen: Meine Zeit ist hier, ich will bei dir
die Ostern halten mit meinen Jüngern.
Evangelist
Und die Jünger täten, wie ihnen Jesus
befohlen hatte, und bereiteten das
Osterlamm. Und am Abend satzte er
sich zu Tische mit den Zwölfen. Und
da sie assen, sprach er:
Jesus
Wahrlich, ich sage euch: Einer unter
euch wird mich verraten.
Evangelist
Und sie wurden sehr betrübt und
huben an, ein jeglicher unter ihnen,
und sagten zu ihm:
Chor (I)
Herr, bin ich’s?
10. Choral
Ich bin’s, ich sollte büssen,
an Händen und an Füssen
gebunden in der Höll.
Die Geisseln und die Banden
und was du ausgestanden,
das hat verdienet meine Seel.
11. Rezitativ
Evangelist
Er antwortete und sprach:
Jesus
Der mit der Hand mit mir in die
Schüssel tauchet, der wird mich
verraten. Des Menschen Sohn gehet
zwar dahin, wie von ihm geschrieben
stehet; doch wehe dem Menschen,
durch welchen des Menschen Sohn
verraten wird! Es wäre ihm besser,
dass derselbige Mensch noch nie
geboren wäre.
Evangelist
Da antwortete Judas, der ihn verriet,
und sprach:
Judas
Bin ich’s, Rabbi?
Evangelist
Er sprach zu ihm:
Jesus
Du sagest’s.
Evangelist
Da sie aber assen, nahm Jesus das
Brot, dankete und brach’s und gab’s
den Jüngern und sprach:
Jesus
Nehmet, esset, das ist mein Leib.
Evangelist
Und er nahm den Kelch und dankte,
gab ihnen den und sprach:
Jesus
Trinket alle daraus; das ist mein Blut
des neuen Testaments, welches
vergossen wird für viele zur
Vergebung der Sünden. Ich sage
euch: Ich werde von nun an nicht
mehr von diesem Gewächs des
Weinstocks trinken bis an den Tag, da
ich’s neu trinken werde mit euch in
meines Vaters Reich.
12. Arioso (Sopran I)
Wiewohl mein Herz in Tränen
schwimmt,
dass Jesus von mir
Abschied nimmt,
so macht mich doch sein
Testament erfreut:
sein Fleisch und Blut, o Kostbarkeit,
vermacht er mir in meine Hände.
Wie er es auf der Welt mit denen
Seinen
nicht böse können meinen,
so liebt er sie bis an das Ende.
13. Aria (Sopran I)
Ich will dir mein Herze schenken,
senke dich, mein Heil, hinein!
Ich will mich in dir versenken;
ist dir gleich die Welt zu klein,
ei, so sollst du mir allein
mehr als Welt und Himmel sein.
14. Rezitativ
Evangelist
Und da sie den Lobgesang gesprochen
hatten, gingen sie hinaus an den
Ölberg. Da sprach Jesus zu ihnen:
Jesus
In dieser Nacht werdet ihr euch
alle ärgern an mir. Denn es stehet
geschrieben: Ich werde den Hirten
schlagen, und die Schafe der Herde
werden sich zerstreuen. Wenn ich
aber auferstehe, will ich vor euch
hingehen in Galiläam.
15. Choral
Erkenne mich, mein Hüter,
mein Hirte, nimm mich an!
Von dir, Quell aller Güter,
ist mir viel Guts getan.
Dein Mund hat mich gelabet
mit Milch und süsser Kost,
dein Geist hat mich begabet
mit mancher Himmelslust.
16. Rezitativ
Evangelist
Petrus aber antwortete und
sprach zu ihm:
Petrus (I)
Wenn sie auch alle sich an dir
ärgerten, so will ich doch mich
nimmermehr ärgern.
Evangelist
Jesus sprach zu ihm:
Jesus
Wahrlich, ich sage dir:
In dieser Nacht,
ehe der Hahn krähet, wirst du mich
dreimal verleugnen.
Evangelist
Petrus sprach zu ihm:
Petrus
Und wenn ich mit dir sterben müsste,
so will ich dich nicht verleugnen.
Evangelist
Desgleichen sagten auch alle Jünger.
17. Choral
Ich will hier bei dir stehen;
verachte mich doch nicht!
Von dir will ich nicht gehen,
wenn dir dein Herze bricht.
Wenn dein Herz wird erblassen
im letzten Todesstoss,
alsdenn will ich dich fassen
in meinen Arm und Schoss.
18. Rezitativ
Evangelist
Da kam Jesus mit ihnen zu einem
Hofe, der hiess Gethsemane,
und sprach zu seinen Jüngern:
Jesus
Setzet euch hie, bis dass ich dort
hingehe und bete.
Evangelist
Und nahm zu sich Petrum und die
zween Söhne Zebedäi und fing an zu
trauern und zu zagen. Da sprach Jesus
zu ihnen:
Jesus
Meine Seele ist betrübt bis an den Tod,
bleibet hie und wachet mit mir.
19. Arioso (Tenor I, Chor II)
O Schmerz!
Hier zittert das gequälte Herz;
Wie sinkt es hin, wie bleicht sein Angesicht!
Was ist die Ursach aller solcher Plagen?
Der Richter führt ihn vor Gericht.
Da ist kein Trost, kein Helfer nicht.
Ach! meine Sünden haben dich geschlagen;
Er leidet alle Höllenqualen,
er soll vor fremden Raub bezahlen.
Ich, ach Herr Jesu, habe dies
verschuldet was du erduldet.
Ach, könnte meine Liebe dir,
mein Heil, dein Zittern und dein Zagen
vermindern oder helfen tragen,
wie gerne blieb ich hier!
20. Arie (Tenor I, Chor II)
Ich will bei meinem Jesu wachen,
So schlafen unsre Sünden ein.
meinen Tod
büsset seine Seelennot;
Sein Trauren machet mich voll
Freuden.
Drum muss uns sein verdienstlich
Leiden recht bitter und doch
süsse sein.
21. Rezitativ
Evangelist
Und ging hin ein wenig, fiel nieder auf
sein Angesicht und betete und sprach:
Jesus
Mein Vater, ist’s möglich, so gehe
dieser Kelch von mir; doch nicht wie
ich will, sondern wie du willt.
22. Arioso (Bass II)
Der Heiland fällt vor seinem Vater nieder;
dadurch erhebt er mich und alle von unserm Falle
hinauf zu Gottes Gnade wieder.
Er ist bereit, den Kelch,
des Todes Bitterkeit zu trinken,
in welchen Sünden dieser Welt
gegossen sind
und hässlich stinken,
weil es dem lieben Gott gefällt.
23. Arie (Bass II)
Gerne will ich mich bequemen,
Kreuz und Becher anzunehmen,
trink ich doch dem Heiland nach.
Denn sein Mund,
der mit Milch und Honig fliesset,
hat den Grund
und des Leidens herbe Schmach
durch den ersten Trunk versüsset.
24. Rezitativ
Evangelist
Und er kam zu seinen Jüngern und
fand sie schlafend und sprach zu ihnen:
Jesus
Könnet ihr denn nicht eine Stunde mit
mir wachen? Wachet und betet, dass
ihr nicht in Anfechtung fallet! Der Geist
ist willig, aber das Fleisch ist schwach.
Evangelist
Zum andernmal ging er hin, betete
und sprach:
Jesus
Mein Vater, ist’s nicht möglich,
dass dieser Kelch von mir gehe,
ich trinke ihn denn, so geschehe
dein Wille.
25. Choral
Was mein Gott will, das g’scheh allzeit,
sein Will, der ist der beste,
zu helfen den’n er ist bereit,
die an ihn gläuben feste.
Er hilft aus Not, der fromme Gott,
und züchtiget mit Massen.
Wer Gott vertraut, fest auf ihn baut,
den will er nicht verlassen.
26. Rezitativ
Evangelist
Und er kam und fand sie aber
schlafend, und ihre Augen waren voll
Schlafs. Und er liess sie und ging
abermal hin und betete zum drittenmal
und redete dieselbigen Worte.
Da kam er zu seinen Jüngern und
sprach zu ihnen:
Jesus
Ach! wollt ihr nun schlafen und ruhen?
Siehe, die Stunde ist hie, dass des
Menschen Sohn in der Sünder Hände
überantwortet wird. Stehet auf,
lasset uns gehen; siehe, er ist da,
der mich verrät.
Evangelist
Und als er noch redete, siehe, da kam
Judas, der Zwölfen einer, und mit ihm
eine grosse Schar mit Schwerten und
mit Stangen von den Hohenpriestern
und Ältesten des Volks. Und der
Verräter hatte ihnen ein Zeichen
gegeben und gesagt: “Welchen ich
küssen werde, der ist’s, den greifet!”
Und alsbald trat er zu Jesu und sprach:
Judas (I)
Gegrüsset seist du, Rabbi!
Evangelist
Und küssete ihn. Jesus aber sprach zu ihm:
Jesus
Mein Freund, warum bist du kommen?
Evangelist
Da traten sie hinzu und legten die
Hände an Jesum und griffen ihn.
27. Arie (Sopran I, Alt I, Chor II)
So ist mein Jesus nun gefangen.
Lasst ihn, haltet, bindet nicht!
Mond und Licht
ist vor Schmerzen untergangen,
weil mein Jesus ist gefangen.
Lasst ihn, haltet, bindet nicht!
Sie führen ihn, er ist gebunden.
Chor (I, II)
Sind Blitze, sind Donner in Wolken
verschwunden? Eröffne den feurigen
Abgrund, o Hölle, zertrümmre,
verderbe, verschlinge, zerschelle mit
plötzlicher Wut den falschen Verräter,
das mördrische Blut!
28. Rezitativ
Evangelist
Und siehe, einer aus denen, die mit
Jesu waren, reckete die Hand aus und
schlug des Hohenpriesters Knecht und
hieb ihm ein Ohr ab. Da sprach Jesus
zu ihm:
Jesus
Stecke dein Schwert an seinen Ort;
denn wer das Schwert nimmt, der
soll durchs Schwert umkommen.
Oder meinest du, dass ich nicht
könnte meinen Vater bitten, dass er
mir zuschickte mehr denn zwölf
Legion Engel?
Wie würde aber die Schrift erfüllet?
Es muss also gehen.
Evangelist
Zu der Stund sprach Jesus zu den Scharen:
Jesus
Ihr seid ausgegangen als zu einem
Mörder, mit Schwerten und mit
Stangen, mich zu fahen; bin ich doch
täglich bei euch gesessen und habe
gelehret im Tempel, und ihr habt mich
nicht gegriffen. Aber das ist alles
geschehen, dass erfüllet würden die
Schriften der Propheten.
Evangelist
Da verliessen ihn alle Jünger und
flohen.
29. Choral
O Mensch, bewein dein Sünde gross,
darum Christus seins Vaters Schoss
äussert und kam auf Erden;
Von einer Jungfrau rein und zart
für uns er hie geboren ward,
er wollt der Mittler werden.
Den Toten er das Leben gab
und legt darbei all Krankheit ab,
bis sich die Zeit herdrange,
dass er für uns geopfert würd,
trüg unsrer Sünden schwere Bürd
wohl an dem Kreuze lange.
Zweiter Teil
30. Arie (Alt I, Chor II)
Ach! nun ist mein Jesus hin!
Wo ist denn dein Freund hingegangen,
o du Schönste unter den Weibern?
Ist es möglich, kann ich schauen?
Wo hat sich dein Freund hingewandt?
Ach! mein Lamm in Tigerklauen,
Ach! wo ist mein Jesus hin?
So wollen wir mit dir ihn suchen.
Ach! was soll ich der Seele sagen,
wenn sie mich wird ängstlich fragen?
Ach! wo ist mein Jesus hin?
31. Rezitativ
Evangelist
Die aber Jesum gegriffen hatten,
führeten ihn zu dem Hohenpriester
Kaiphas, dahin die Schriftgelehrten
und Ältesten sich versammlet hatten.
Petrus aber folgete ihm nach von
ferne bis in den Palast des Hohen-
priesters und ging hinein und satzte
sich bei die Knechte, auf dass er sähe,
wo es hinaus wollte. Die Hohen-
priester aber und Ältesten und der
ganze Rat suchten falsche Zeugnis
wider Jesum, auf dass sie ihn töteten,
und funden keines.
32. Choral
Mir hat die Welt trüglich gericht’
mit Lügen und mit falschem G’dicht,
viel Netz und heimlich Stricke.
Herr, nimm mein wahr
in dieser G’fahr,
b’hüt mich für falschen Tücken!
33. Rezitativ
Evangelist
Und wiewohl viel falsche Zeugen herzutraten, funden sie doch keins. Zuletzt traten herzu zween falsche Zeugen und sprachen:
Zeugen (II)
Er hat gesagt: Ich kann den Tempel Gottes abbrechen und in dreien Tagen denselben bauen.
Evangelist
Und der Hohepriester stund auf und sprach zu ihm:
Hohepriester (I)
Antwortest du nichts zu dem, das diese wider dich zeugen?
Evangelist
Aber Jesus schwieg stille.
34. Arioso (Tenor II)
Mein Jesus schweigt
zu falschen Lügen stille,
um uns damit zu zeigen,
dass sein Erbarmens voller Wille,
vor uns zum Leiden sei geneigt,
und dass wir in der gleichen Pein
ihm sollen ähnlich sein
und in Verfolgung stille schweigen.
35. Aria (Tenor II)
Geduld! Geduld,
wenn mich falsche Zungen stechen.
Leid ich wider meine Schuld
Schimpf und Spott,
ei, so mag der liebe Gott
meines Herzens Unschuld rächen.
36. Rezitativ, Chor
Evangelist
Und der Hohepriester antwortete
und sprach zu ihm:
Hohepriester
Ich beschwöre dich bei dem lebendigen
Gott, dass du uns sagest, ob du seiest
Christus, der Sohn Gottes?
Evangelist
Jesus sprach zu ihm:
Jesus
Du sagest’s. Doch sage ich euch: Von
nun an wird’s geschehen, dass ihr
sehen werdet des Menschen Sohn
sitzen zur Rechten der Kraft
und kommen in den Wolken des Himmels.
Evangelist
Da zerriss der Hohepriester seine
Kleider und sprach:
Hohepriester
Er hat Gott gelästert; was dürfen wir
weiter Zeugnis? Siehe, itzt habt ihr
seine Gotteslästerung gehöret. Was
dünket euch?
Evangelist
Sie antworteten und sprachen:
Chor (I, II)
Er ist des Todes schuldig!
Evangelist
Da speieten sie aus in sein Angesicht
und schlugen ihn mit Fäusten. Etliche
aber schlugen ihn ins Angesicht und
sprachen:
Chor (I, II)
Weissage uns, Christe,
wer ist’s, der dich schlug?
37. Choral
Wer hat dich so geschlagen,
mein Heil, und dich mit Plagen
so übel zugericht’?
Du bist ja nicht ein Sünder
wie wir und unsre Kinder;
von Missetaten weisst du nicht.
38. Rezitativ, Chor
Evangelist
Petrus aber sass draussen im Palast;
und es trat zu ihm eine Magd und
sprach:
Erste Magd (I)
Und du warest auch mit dem
Jesu aus Galiläa.
Evangelist
Er leugnete aber vor ihnen allen
und sprach:
Petrus
Ich weiss nicht, was du sagest.
Evangelist
Als er aber zur Tür hinausging,
sahe ihn eine andere und sprach
zu denen, die da waren:
Zweite Magd (II)
Dieser war auch mit dem Jesu
von Nazareth.
Evangelist
Und er leugnete abermal und
schwur dazu:
Petrus
Ich kenne des Menschen nicht.
Evangelist
Und über eine kleine Weile traten hinzu,
die da stunden, und sprachen zu Petro:
Chor (II)
Wahrlich, du bist auch einer von denen;
denn deine Sprache verrät dich.
Evangelist
Da hub er an, sich zu verfluchen und
zu schwören:
Petrus
Ich kenne des Menschen nicht.
Evangelist
Und alsbald krähete der Hahn.
Da dachte Petrus an die Worte Jesu,
da er zu ihm sagte:
Ehe der Hahn krähen wird, wirst du
mich dreimal verleugnen. Und ging
heraus und weinete bitterlich.
39. Arie (Alt I)
Erbarme dich, mein Gott,
um meiner Zähren willen!
Schaue hier,
Herz und Auge weint vor dir bitterlich.
40. Choral
Bin ich gleich von dir gewichen,
stell ich mich doch wieder ein;
hat uns doch dein Sohn verglichen
durch sein’ Angst und Todespein.
Ich verleugne nicht die Schuld;
aber deine Gnad und Huld
ist viel grösser als die Sünde,
die ich stets in mir befinde.
41. Rezitativ, Chor
Evangelist
Des Morgens aber hielten alle
Hohepriester und die Ältesten des
Volks einen Rat über Jesum, dass sie
ihn töteten. Und bunden ihn, führeten
ihn hin und überantworteten ihn dem
Landpfleger Pontio Pilato. Da das
sahe Judas, der ihn verraten hatte,
dass er verdammt war zum Tode,
gereuete es ihn und brachte herwieder
die dreissig Silberlinge den Hohen-
priestern und Ältesten und sprach:
Judas
Ich habe übel getan, dass ich
unschuldig Blut verraten habe.
Evangelist
Sie sprachen:
Chor (I, II)
Was gehet uns das an?
Da siehe du zu!
Evangelist
Und er warf die Silberlinge in den
Tempel, hub sich davon, ging hin und
erhängete sich selbst. Aber die
Hohenpriester nahmen die Silberlinge
und sprachen:
Hohepriester (I)
Es taugt nicht, dass wir sie in den
Gotteskasten legen, denn es ist
Blutgeld.
42. Arie (Bass II)
Gebt mir meinen Jesum wieder!
Seht, das Geld, den Mörderlohn,
wirft euch der verlorne Sohn
zu den Füssen nieder!
43. Rezitativ
Evangelist
Sie hielten aber einen Rat und kauften
einen Töpfersacker darum zum
Begräbnis der Pilger. Daher ist
derselbige Acker genennet der
Blutacker bis auf den heutigen Tag. Da
ist erfüllet, das gesagt ist durch den
Propheten Jeremias, da er spricht: ‘Sie
haben genommen dreissig Silberlinge,
damit bezahlet ward der Verkaufte,
welchen sie kauften von den Kindern
Israel, und haben sie gegeben um
einen Töpfersacker, als mir der Herr
befohlen hat.’ Jesus aber stund vor
dem Landpfleger; und der Landpfleger
fragte ihn und sprach:
Pilatus (I)
Bist du der Jüden König?
Evangelist
Jesus aber sprach zu ihm:
Jesus
Du sagest’s.
Evangelist
Und da er verklagt war von den
Hohenpriestern und Ältesten,
antwortete er nichts.
Da sprach Pilatus zu ihm:
Pilatus
Hörest du nicht, wie hart sie
dich verklagen?
Evangelist
Und er antwortete ihm nicht auf ein
Wort, also, dass sich auch der
Landpfleger sehr verwunderte.
44. Choral
Befiehl du deine Wege
und was dein Herze kränkt
der allertreusten Pflege
des, der den Himmel lenkt.
Der Wolken, Luft und Winden
gibt Wege, Lauf und Bahn,
der wird auch Wege finden,
da dein Fuss gehen kann.
45. Rezitativ, Chor
Evangelist
Auf das Fest aber hatte der
Landpfleger Gewohnheit, dem Volk
einen Gefangenen loszugeben,
welchen sie wollten. Er hatte aber zu
der Zeit einen Gefangenen, einen
sonderlichen vor andern, der hiess
Barrabas. Und da sie versammlet
waren, sprach Pilatus zu ihnen:
Pilatus
Welchen wollet ihr, dass ich euch
losgebe? Barrabam oder Jesum, von
dem gesaget wird, er sei Christus?
Evangelist
Denn er wusste wohl, dass sie ihn aus
Neid überantwortet hatten. Und da er
auf dem Richtstuhl sass, schickete sein
Weib zu ihm und liess ihm sagen:
Pilati Weib (I)
Habe du nichts zu schaffen mit diesem
Gerechten; ich habe heute viel erlitten
im Traum von seinetwegen!
Evangelist
Aber die Hohenpriester und die
Ältesten überredeten das Volk, dass
sie um Barrabam bitten sollten und
Jesum umbrächten. Da antwortete nun
der Landpfleger und sprach zu ihnen:
Pilatus
Welchen wollt ihr unter diesen zweien,
den ich euch soll losgeben?
Evangelist
Sie sprachen:
Chor (I, II)
Barrabam!
Evangelist
Pilatus sprach zu ihnen:
Pilatus
Was soll ich denn machen mit Jesu,
von dem gesagt wird, er sei Christus?
Evangelist
Sie sprachen alle:
Chor (I, II)
Lass ihn kreuzigen!
46. Choral
Wie wunderbarlich ist doch diese Strafe!
Der gute Hirte leidet für die Schafe,
die Schuld bezahlt der Herre,
der Gerechte,
für seine Knechte.
47. Rezitativ
Evangelist
Der Landpfleger sagte:
Pilatus
Was hat er denn Übels getan?
48. Arioso (Sopran I)
Er hat uns allen wohlgetan,
den Blinden gab er das Gesicht,
die Lahmen macht er gehend,
er sagt uns seines Vaters Wort,
er trieb die Teufel fort,
Betrübte hat er aufgericht’,
er nahm die Sünder auf und an.
Sonst hat mein Jesus nichts getan.
49. Arie (Sopran I)
Aus Liebe,
aus Liebe will mein Heiland sterben,
von einer Sünde weiss er nichts.
Dass das ewige Verderben
und die Strafe des Gerichts
nicht auf meiner Seele bliebe.
50. Rezitativ, Chor
Evangelist
Sie schrieen aber noch mehr und sprachen:
Chor (I, II)
Lass ihn kreuzigen!
Evangelist
Da aber Pilatus sahe, dass er nichts
schaffete, sondern dass ein viel
grosser Getümmel ward,
nahm er Wasser und wusch die
Hände vor dem Volk und sprach:
Pilatus
Ich bin unschuldig an dem Blut dieses Gerechten, sehet ihr zu.
Evangelist
Da antwortete das ganze Volk und sprach:
Chor (I, II)
Sein Blut komme über uns und
unsre Kinder.
Evangelist
Da gab er ihnen Barrabam los;
aber Jesum liess er geisseln und überantwortete ihn,
dass er gekreuziget würde.
51. Arioso (Alt II)
Erbarm es Gott!
Hier steht der Heiland angebunden.
O Geisselung, o Schläg, o Wunden!
Ihr Henker, haltet ein!
Erweichet euch
der Seelen Schmerz,
der Anblick solches Jammers nicht?
Ach ja! ihr habt ein Herz,
das muss der Martersäule gleich
und noch viel härter sein.
Erbarmt euch, haltet ein!
52. Aria (Alt II)
Können Tränen meiner Wangen
nichts erlangen,
o, so nehmt mein Herz hinein!
Aber lasst es bei den Fluten,
wenn die Wunden milde bluten,
auch die Opferschale sein!
53. Rezitativ, Chor
Evangelist
Da nahmen die Kriegsknechte des
Landpflegers Jesum zu sich in das
Richthaus und sammleten über ihn
die ganze Schar und zogen ihn aus
und legeten ihm einen Purpurmantel
an und flochten eine dornene Krone
und satzten sie auf sein Haupt
und ein Rohr in seine rechte Hand
und beugeten die Knie vor ihm
und spotteten ihn und sprachen:
Chor (I, II)
Gegrüsset seist du, Jüdenkönig!
Evangelist
Und speieten ihn an und nahmen
das Rohr und schlugen damit
sein Haupt.
54. Choral
O Haupt voll Blut und Wunden,
voll Schmerz und voller Hohn,
o Haupt, zu Spott gebunden
mit einer Dornenkron,
o Haupt, sonst schön gezieret
mit höchster Ehr und Zier,
jetzt aber hoch schimpfieret,
gegrüsset seist du mir!
Du edles Angesichte,
dafür sonst schrickt und scheu
das grosse Weltgerichte,
wie bist du so bespeit;
wie bist du so erbleichet!
wer hat dein Augenlicht,
dem sonst kein Licht nicht gleichet,
so schändlich zugericht’?
55. Rezitativ
Evangelist
Und da sie ihn verspottet hatten,
zogen sie ihm den Mantel aus und
zogen ihm seine Kleider an und
führeten ihn hin, dass sie ihn kreuzigten.
Und indem sie hinausgingen, funden
sie einen Menschen von Kyrene mit
Namen Simon; den zwungen sie, dass
er ihm sein Kreuz trug.
56. Arioso (Bass I)
Ja freilich will in uns das Fleisch und
Blut zum Kreuz gezwungen sein;
Je mehr es unsrer Seele gut,
je herber geht es ein.
57. Arie (Bass I)
Komm, süsses Kreuz, so will ich sagen,
mein Jesu, gib es immer her!
Wird mir mein Leiden einst zu schwer,
so hilfst du mir es selber tragen.
58. Rezitativ, Chor
Evangelist
Und da sie an die Stätte kamen mit
Namen Golgatha, das ist verdeutschet
Schädelstätt, gaben sie ihm Essig zu
trinken mit Gallen vermischet; und da
er’s schmeckete, wollte er’s nicht
trinken. Da sie ihn aber gekreuziget
hatten, teilten sie seine Kleider und
wurfen das Los darum, auf dass
erfüllet würde, das gesagt ist durch
den Propheten: ‘Sie haben meine
Kleider unter sich geteilet, und über
mein Gewand haben sie das Los
geworfen.’ Und sie sassen allda und
hüteten sein. Und oben zu seinen
Häupten hefteten sie die Ursach seines
Todes beschrieben, nämlich: ‘Dies ist
Jesus, der Jüden König.’ Und da
wurden zween Mörder mit ihm
gekreuziget, einer zur Rechten
und einer zur Linken. Die aber
vorübergingen, lästerten ihn und
schüttelten ihre Köpfe und sprachen:
Chor (I, II)
Der du den Tempel Gottes zerbrichst
und bauest ihn in dreien Tagen, hilf
dir selber! Bist du Gottes Sohn, so
steig herab vom Kreuz!
Evangelist
Desgleichen auch die Hohenpriester
spotteten sein samt den
Schriftgelehrten und Ältesten und sprachen:
Chor (I, II)
Andern hat er geholfen und kann sich
selber nicht helfen. Ist er der König
Israel, so steige er nun vom Kreuz,
so wollen wir ihm glauben.
Er hat Gott vertrauet, der erlöse ihn
nun, lüstet’s ihn; denn er hat gesagt:
Ich bin Gottes Sohn.
Evangelist
Desgleichen schmäheten ihn
auch die Mörder, die mit ihm
gekreuziget waren.
59. Arioso (Alt I)
Ach Golgatha, unselges Golgatha!
Der Herr der Herrlichkeit muss
schimpflich hier verderben,
der Segen und das Heil der Welt wird
als ein Fluch ans Kreuz gestellt.
Der Schöpfer Himmels und der Erden
soll Erd und Luft entzogen werden.
Die Unschuld muss hier schuldig sterben,
das gehet meiner Seele nah;
Ach Golgatha, unselges Golgatha!
60. Arie (Alt I, Chor II)
Sehet, Jesus hat die Hand,
uns zu fassen, ausgespannt,
Kommt!
– Wohin? –
in Jesu Armen
sucht Erlösung, nehmt Erbarmen,
Suchet!
– Wo? –
in Jesu Armen.
Lebet, sterbet, ruhet hier,
ihr verlass’nen Küchlein ihr,
Bleibet
– Wo? –
in Jesu Armen.
61. Rezitativ, Chor
Evangelist
Und von der sechsten Stunde an war
eine Finsternis über das ganze Land
bis zu der neunten Stunde. Und um
die neunte Stunde schriee Jesus laut
und sprach:
Jesus
Eli, Eli, lama asabthani?
Evangelist
Das ist: Mein Gott, mein Gott,
warum hast du mich verlassen?
Etliche aber, die da stunden, da sie das
höreten, sprachen sie:
Chor (I)
Der rufet dem Elias!
Evangelist
Und bald lief einer unter ihnen, nahm
einen Schwamm und füllete ihn mit
Essig und steckete ihn auf ein Rohr
und tränkete ihn.
Die andern aber sprachen:
Chor (II)
Halt! lass sehen, ob Elias komme
und ihm helfe?
Evangelist
Aber Jesus schriee abermal laut
und verschied.
62. Choral
Wenn ich einmal soll scheiden,
so scheide nicht von mir,
wenn ich den Tod soll leiden,
so tritt du denn herfür!
Wenn mir am allerbängsten
wird um das Herze sein,
so reiss mich aus den Ängsten
kraft deiner Angst und Pein!
63. Rezitativ
Evangelist
Und siehe da, der Vorhang im Tempel
zerriss in zwei Stück von oben an bis
unten aus. Und die Felsen zerrissen,
und die Erde erbebete, und die
Gräber täten sich auf, und stunden
auf viel Leiber der Heiligen, die da
schliefen, und gingen aus den
Gräbern nach seiner Auferstehung
und kamen in die heilige Stadt und
erschienen vielen. Aber der Haupt-
mann und die bei ihm waren und
bewahreten Jesum, da sie sahen das
Erdbeben und was da geschah,
erschraken sie sehr und sprachen:
Chor (I, II)
Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen.
Evangelist
Und es waren viel Weiber da, die
von ferne zusahen, die da waren
nachgefolget aus Galiläa und hatten
ihm gedienet, unter welchen war Maria
Magdalena und Maria, die Mutter
Jacobi und Joses, und die Mutter der
Kinder Zebedäi. Am Abend aber kam
ein reicher Mann von Arimathia, der
hiess Joseph, welcher auch ein Jünger
Jesu war, der ging zu Pilato und bat
ihn um den Leichnam Jesu.
Da befahl Pilatus, man sollte ihm
ihn geben.
64. Arioso (Bass I)
Am Abend, da es kühle war,
ward Adams Fallen offenbar;
Am Abend drücket ihn
der Heiland nieder.
Am Abend kam die Taube wieder
und trug ein Ölblatt in dem Munde.
O schöne Zeit! O Abendstunde!
Der Friedensschluss ist nun
mit Gott gemacht,
denn Jesus hat sein Kreuz vollbracht.
Sein Leichnam kömmt zur Ruh,
ach! liebe Seele, bitte du,
geh, lasse dir den toten
Jesum schenken,
o heilsames, o köstlichs Angedenken!
65. Arie (Bass I)
Mache dich, mein Herze, rein,
ich will Jesum selbst begraben.
Denn er soll nunmehr in mir
für und für seine süsse Ruhe haben.
Welt, geh aus, lass Jesum ein!
66. Rezitativ, Chor
Evangelist
Und Joseph nahm den Leib und
wickelte ihn in ein rein Leinwand und
legte ihn in sein eigen neu Grab,
welches er hatte lassen in einen Fels
hauen, und wälzete einen grossen
Stein vor die Tür des Grabes und ging
davon. Es war aber allda Maria
Magdalena und die andere Maria, die
satzten sich gegen das Grab. Des
andern Tages, der da folget nach dem
Rüsttage, kamen die Hohenpriester
und Pharisäer sämtlich zu Pilato und
sprachen:
Chor (I, II)
Herr, wir haben gedacht, dass dieser
Verführer sprach, da er noch lebete:
Ich will nach dreien Tagen wieder
auferstehen. Darum befiehl, dass man
das Grab verwahre bis an den dritten
Tag, auf dass nicht seine Jünger
kommen und stehlen ihn und sagen zu
dem Volk: Er ist auferstanden von den
Toten, und werde der letzte Betrug
ärger denn der erste!
Evangelist
Pilatus sprach zu ihnen:
Pilatus
Da habt ihr die Hüter; gehet hin und
verwahret’s, wie ihr’s wisset!
Evangelist
Sie gingen hin und verwahreten
das Grab mit Hütern und versiegelten
den Stein.
67. Rezitativ (Sopran I, Alt I, Tenor I, Bass I, Chor II)
Nun ist der Herr zur Ruh gebracht.
Mein Jesu, gute Nacht!
Die Müh ist aus, die unsre Sünden
ihm gemacht.
Mein Jesu, gute Nacht!
O selige Gebeine, seht, wie ich euch
mit Buss und Reu beweine, dass euch
mein Fall in solche Not gebracht!
Mein Jesu, gute Nacht!
Habt lebenslang vor euer Leiden
tausend Dank, dass ihr mein
Seelenheil so wert geacht’.
Mein Jesu, gute Nacht!
68. Chor (I, II)
Wir setzen uns mit Tränen nieder
und rufen dir im Grabe zu:
Ruhe sanfte, sanfte ruh!
Ruht, ihr ausgesognen Glieder!
Ruhet sanfte, ruhet wohl!
Euer Grab und Leichenstein
soll dem ängstlichen Gewissen
ein bequemes Ruhekissen
und der Seelen Ruhstatt sein.
Höchst vergnügt
schlummern da die Augen ein.
Vertaling
Eerste deel
1. Koor
Komt, o dochters, sta mij bij in mijn klacht,
ziet – Wie? – de Bruidegom,
ziet hem – Hoe? – als een lam
O Lam van God, onschuldig
geslacht aan ‘t kruis der schande,
ziet – Wat? – ziet zijn geduld,
te allen tijd geduldig,
bereid ten offerande.
ziet – Waarheen? – op onze schuld;
Gij hebt de schuld gedragen,
nu is de dood verslagen.
ziet hem uit liefde en genade
zelf zijn kruishout dragen.
Erbarm U onzer, o Jezus!
2. Recitatief
Evangelist
Toen Jezus deze laatste rede had
uitgesproken, zei hij tegen zijn leerlingen:
Jezus
‘Over twee dagen is het, zoals jullie weten,
Pesach. Dan wordt de Mensenzoon
uitgeleverd om
gekruisigd te worden.’
3. Koraal
Noem de overtreding mij,
die Gij begaan hebt,
het kwaad, gekruiste Heer,
dat Gij gedaan hebt,
waaraan uw volk U schuldig
heeft bevonden,
noem mij uw zonden.
4. Recitatief, Koor
Evangelist
Ondertussen kwamen de hogepriesters
en de oudsten van het volk bijeen in het
paleis van de hogepriester Kajafas.
Daar beraamden ze het plan
om Jezus door middel van een list
gevangen te nemen
en hem te doden.
Koor
‘Maar niet op het feest,’ zeiden ze, ‘want dan komt het volk in opstand.’
Evangelist
Toen Jezus in Betanië in het huis van Simon – degene
die aan huidvraat had geleden – aanlag voor een
maaltijd, kwam er een vrouw naar hem toe.
Ze had een albasten flesje met zeer kostbare olie
bij zich en goot die uit over zijn hoofd.
De leerlingen ergerden zich toen ze dit zagen
en zeiden:
Koor
‘Wat een verspilling! Die olie had immers duur verkocht kunnen worden, dan hadden we het geld aan de armen kunnen geven.’
Evangelist
Jezus hoorde het en zei:
Jezus
‘Waarom vallen jullie deze vrouw lastig?
Zij heeft iets goeds voor mij gedaan. Want
de armen zijn altijd bij jullie, maar ik zal
niet altijd bij jullie zijn. Door die olie over
mij uit te gieten, heeft ze mijn lichaam
voorbereid op het graf.
Ik verzeker jullie:
waar ook ter wereld het goede nieuws
verkondigd zal worden, zal ter herinnering
aan haar verteld worden wat zij heeft
gedaan.’
5. Arioso
O Heiland, mijn geliefde,
sta mij toe – terwijl uw leerlingen onzinnig redetwisten omdat deze vrome vrouw
uw lichaam met kostbare olie
voor het graf bereiden zou –
dat ik in die tijd
de tranen van mijn ogen als geurige olie op uw hoofd vergieten mag.
6. Aria
Boete en berouw
verbrijzelen ‘t zondig hart in stukken,
mogen de tranen van mijn ogen
voor u, getrouwe Jezus,
als geurige olie zijn.
7. Recitatief
Evangelist
Daarop ging een van de twaalf, die
met de naam Judas Iskariot, naar de
hogepriesters en zei:
Judas
‘Wat krijg ik van u als ik hem
aan u uitlever?’
Evangelist
Ze betaalden hem dertig zilverstukken.
Vanaf dat moment zocht hij een gunstige
gelegenheid om hem uit te leveren.
8. Aria
Verdrink in diep verdriet, o hart bemind!
Ach, een kind dat gij hebt grootgebracht,
dat zich laafde aan uw borst,
dreigt zijn hoeder te vermoorden,
want het is tot slang verworden.
9. Recitatief
Evangelist
Op de eerste dag van het feest van het ongedesemde brood kwamen de leerlingen naar Jezus toe
en vroegen:
Koor
‘Waar wilt u dat wij voorbereidingen treffen zodat u het pesachmaal kunt eten?’
Evangelist
Hij zei:
Jezus
‘Ga naar de stad en zeg tegen de persoon
die jullie bekend is: De meester zegt:
“Mijn tijd is nabij, bij jou wil ik
met mijn leerlingen het pesachmaal gebruiken.” ’
Evangelist
De leerlingen deden wat Jezus hun had
opgedragen en bereidden het pesachmaal. Toen de avond was gevallen, lag hij samen met de twaalf aan voor de maaltijd.
Onder het eten zei hij tegen hen:
Jezus
‘Ik verzeker jullie: een van jullie zal mij
uitleveren.’
Evangelist
Dit bedroefde hen zeer,
en de een na de ander
vroegen ze hem:
Koor
‘Ik toch niet, Heer?’
10. Koraal
Ik ben het, ik moest boeten,
met handen en met voeten
genageld aan uw kruis.
O Here, die uw leven
voor mij hebt prijsgegeven,
gedenk mij in het paradijs.
11. Recitatief
Evangelist
Hij antwoordde:
Jezus
‘Hij die samen met mij zijn brood
in de kom doopte, die zal
mij uitleveren. De Mensenzoon
zal heengaan zoals over hem
geschreven staat, maar wee
de mens door wie de Mensenzoon
uitgeleverd wordt: het zou beter voor
hem zijn als hij nooit
geboren was.’
Evangelist
Toen zei Judas,
die hem zou uitleveren:
Judas
‘Ik ben het toch niet, rabbi?’
Evangelist
Jezus antwoordde:
Jezus
‘Jij zegt het.’
Evangelist
Toen ze verder aten nam Jezus een brood,
sprak het zegengebed uit, brak het brood en gaf de leerlingen ervan met de woorden:
Jezus
‘Neem, eet, dit is mijn lichaam.’
Evangelist
En hij nam een beker, sprak het dankgebed uit en gaf hun de beker met de woorden:
Jezus
‘Drink allen hieruit, dit is mijn bloed,
het bloed van het verbond, dat voor
velen wordt vergoten tot vergeving
van zonden. Ik zeg jullie:
vanaf vandaag zal ik niet meer
van de vrucht van de wijnstok drinken
tot de dag komt dat ik er
met jullie opnieuw van zal drinken
in het koninkrijk van mijn Vader.’
12. Arioso
Mijn hart, door diepe droefheid
overstelpt,
nu Jezus van ons
afscheid neemt,
is toch verheugd
om wat Hij achterliet:
Zijn vlees en bloed, o kostbaarheid,
vermaakt Hij mij, zijn erfgenaam.
Zoals Hij hier op aarde
voor de zijnen
steeds hun welzijn heeft gediend,
zo heeft Hij hen ten einde toe bemind.
13. Aria
Ik wil mijn hart verpanden,
daal daarom af, mijn heil!
In U wil ik verzinken.
Is voor U de wereld misschien te klein,
ach, mij overstijgt U meer
dan hemel en aarde samen.
14. Recitatief
Evangelist
Nadat ze de lofzang hadden gezongen,
vertrokken ze naar de Olijfberg. Onderweg
zei Jezus tegen hen:
Jezus
‘Jullie zullen mij deze nacht allemaal
afvallen, want er staat geschreven:
“Ik zal de herder doden, en de schapen
van zijn kudde zullen
uiteengedreven worden.”
Maar nadat ik uit de dood ben opgewekt,
zal ik jullie voorgaan naar Galilea.’
15. Koraal
Houd Gij mij in uw hoede,
Gij die uw schapen telt,
o bron van al het goede,
waaruit mijn leven welt.
Gij die mijn ziel wilt laven
met liefelijke spijs,
Gij overstelpt met gaven
tot in het paradijs.
16. Recitatief
Evangelist
Petrus zei daarop
tegen hem:
Petrus
‘Misschien zal
iedereen u afvallen,
ik nooit!’
Evangelist
Jezus antwoordde hem:
Jezus
‘Ik verzeker je:
deze nacht zul je,
nog voor de haan gekraaid heeft,
mij driemaal verloochenen.’
Evangelist
Petrus zei:
Petrus
‘Al zou ik met u moeten sterven,
verloochenen zal ik u nooit.’
Evangelist
Alle andere leerlingen vielen hem daarin bij.
17. Koraal
Laat, in uw laatste lijden,
uw dodelijk verdriet,
mij staan, Heer, aan uw zijde,
versmaad mijn liefde niet.
O God van mijn erbarmen
valt over U de dood,
ik neem U in mijn armen,
ik berg U in mijn schoot.
18. Recitatief
Evangelist
Vervolgens ging Jezus met zijn
leerlingen naar een olijfgaard die
Getsemane genoemd werd. Hij zei:
Jezus
‘Blijven jullie hier zitten,
ik ga daar bidden.’
Evangelist
Hij nam Petrus en de twee zonen van
Zebedeüs met zich mee. Toen hij zich
bedroefd en angstig voelde worden, zei
hij tegen hen:
Jezus
‘Ik voel me dodelijk bedroefd; blijf hier
met mij waken.’
19. Arioso
O smart!
Hier beeft het angstig hart;
de moed ontzinkt, zijn aangezicht verbleekt!
O Heer uw smaad en wonden,
De rechter gaat met Hem in ‘t gericht.
Geen troost, niemand die Hem bijstaat.
ja alles wat Gij duldt,
Helse pijnen moet Hij lijden, boeten voor
beroving niet door Hem begaan.
om mij is het, mijn zonden, mijn
schuld, mijn grote schuld.
Ach, kon mijn liefde voor U,
mijn heil, uw beven en uw angst maar iets
verminderen of helpen te verdragen,
hoe graag zou ik hier dan blijven.
20. Aria
Ik wil bij mijn Jezus waken,
Dan zullen onze zonden inslapen.
mijn dood is uitgeboet
door zijn zielenood.
Zijn droefheid geeft mij
diepe vreugde.
Daarom moet zijn lijden
– ons tot heil – juist bitter
en toch zoetheid zijn.
21. Recitatief
Evangelist
Hij liep nog een stukje verder, knielde toen
en bad diep voorovergebogen:
Jezus
‘Vader, als het mogelijk is, laat deze beker
dan aan mij voorbijgaan! Maar laat het niet gebeuren zoals ik het wil, maar zoals u het wilt.’
22. Arioso
De Heiland valt voor zijn Vader neer,
maar zo richt Hij mij en allen die zijn
gevallen weer op tot Gods genade.
Hij is bereid, de bittere kelk des doods,
waarin de zonden van
deze wereld afschuwelijk stinken,
leeg te drinken,
want zo heeft het
de lieve God behaagd.
23. Aria
Van harte wil ik mij bereiden
kruis en beker te aanvaarden,
drinken als de Heiland deed.
Want zijn mond,
die overstroomt van melk en honing,
heeft de grond
en de wrange smaak van ’t
lijden al bij de eerste dronk verzacht.
24. Recitatief
Evangelist
Hij liep terug naar de leerlingen en zag dat
ze lagen te slapen. Hij zei tegen Petrus:
Jezus
‘Konden jullie niet eens één uur met mij
waken? Blijf wakker en bid dat jullie niet in
beproeving komen; de geest is wel gewillig,
maar het lichaam is zwak.’
Evangelist
Voor de tweede maal liep hij van hen weg
en bad:
Jezus
‘Vader, als het niet mogelijk is dat
deze beker aan mij voorbij gaat zonder dat
ik eruit drink, laat het dan gebeuren
zoals u het wilt.’
25. Koraal
Wat mijn God wil, geschied’ altijd
zijn wil is steeds de beste.
Hij is altijd tot hulp bereid,
Hij blijft mijn sterke veste.
Hij helpt uit nood, de trouwe God,
Hij troost mij bovenmate.
Wie God vertrouwt, vast op Hem bouwt,
die zal Hij nooit verlaten.
26. Recitatief
Evangelist
Toen hij terugkwam, zag hij dat ze weer
sliepen, want ze waren door vermoeidheid
overmand. Hij liet hen achter, liep opnieuw
wat verder en bad voor de derde maal, met
dezelfde woorden als daarvoor.
Daarna voegde hij zich weer bij de leerlingen
en zei:
Jezus
‘Liggen jullie daar nog steeds te slapen en te rusten?
En dat terwijl het ogenblik nabij is
waarop de Mensenzoon wordt
uitgeleverd aan zondaars. Sta op,
laten we gaan; kijk, hij die mij uitlevert,
is al vlakbij.’
Evangelist
Nog voor hij uitgesproken was, kwam Judas eraan,
een van de twaalf, in gezelschap van een grote,
met zwaarden en knuppels bewapende bende,
die door de hogepriesters en
de oudsten van het volk was gestuurd.
Met hen had zijn verrader een teken afgesproken.
‘Degene die ik kus,’ had hij gezegd, ‘die is het,
die moet je gevangen nemen.
’ Hij liep recht op Jezus af, zei:
Judas
‘Gegroet, rabbi!’
Evangelist
En kuste hem. Jezus zei tegen hem:
Jezus
‘Vriend, ben je daarvoor gekomen?’
Evangelist
Daarop kwam de bende naderbij,
ze grepen Jezus vast en namen hem gevangen.
27. Aria
Zo is mijn Jezus nu gevangen.
Laat Hem! Houd op! Bind Hem niet!
Het maanlicht
is van rouw gedoofd
omdat mijn Jezus is gevangen.
Laat Hem! Houd op! Bind Hem niet!
Ze voeren hem weg, Hij is gebonden.
Koor
Zijn bliksem, zijn donder in wolken
verdwenen? Open uw vurige afgrond,
o hel, verbrijzel, verniel, verzwelg, verpletter met plotselinge woede
de valse verrader,
de bloedbevlekte moordenaar!
28. Recitatief
Evangelist
Nu greep een van Jezus’ metgezellen
naar zijn zwaard. Hij trok het, haalde uit
en sloeg de dienaar van de hogepriester
een oor af. Daarop zei Jezus
tegen hem:
Jezus
‘Steek je zwaard terug op zijn plaats.
Want wie naar het zwaard grijpt,
zal door het zwaard omkomen.
Weet je niet dat ik mijn Vader
maar te hulp hoef te roepen
en dat hij mij dan onmiddellijk meer dan twaalf
legioenen engelen ter beschikking zou stellen?
Maar hoe zouden dan de Schriften in vervulling gaan,
waar staat dat het zo moet gebeuren?’
Evangelist
Toen zei Jezus tegen de omstanders.
Jezus
‘Met zwaarden en knuppels
bent u uitgetrokken om mij te arresteren,
alsof ik een misdadiger ben!
Dagelijks was ik in de tempel om onderricht te geven,
en toen hebt u me niet gevangengenomen.
Maar dit alles gebeurt
opdat de geschriften van de
profeten in vervulling gaan.’
Evangelist
Daarop lieten alle leerlingen hem in de steek
en vluchtten.
29. Koraal
O mens, beween uw zonde groot;
daarom verliet Christus zijn vaders schoot
en kwam op aarde.
Uit een maagd zuiver en teder
werd Hij hier geboren ons tot heil,
Hij wilde de middelaar zijn.
De doden gaf Hij ‘t leven weer,
de zieken bevrijdde Hij van alle kwaad,
totdat de volheid van de tijden was gekomen
dat Hij voor ons geofferd werd,
om de zware last van onze zonden
te dragen aan het kruis.
Tweede deel
30. Aria
Ach! nu is mijn Jezus heen!
Waar is je lief naartoe gegaan,
mooiste van alle vrouwen?
Is het mogelijk dit te moeten zien?
Waar is je lief dan heengegaan?
Ach, mijn Lam in tijgerklauwen,
ach, waar is mijn Jezus heen?
Wij zullen hem samen met jou gaan zoeken.
Ach, wat moet ik nu nog zeggen,
wanneer mij angstig vragen kwelt?
Ach! waar is mijn Jezus heen?
31. Recitatief
Evangelist
Zij die Jezus gevangengenomen hadden,
leidden hem voor aan Kajafas, de
hogepriester bij wie de schriftgeleerden
en de oudsten bijeengekomen waren.
Petrus volgde hem op een afstand
tot op de binnenplaats van het paleis
van de hogepriester; daar ging hij tussen
de knechten zitten om te zien hoe het zou
aflopen. De hogepriesters en het hele Sanhedrin
probeerden een valse getuigenverklaring
tegen Jezus te laten afleggen op grond waarvan
ze hem ter dood zouden kunnen veroordelen,
maar ze vonden er geen.
32. Koraal
Mij vonniste de wereld, vol bedrog,
met leugens en valse verzinsels,
met menig strik en stiekeme val.
Heer, wil mij bewaren
in deze gevaren,
behoed mij voor valse arglist.
33. Recitatief
Evangelist
Hoewel zich vele valse getuigen meldden,
ze vonden er geen. Ten slotte meldden er zich twee
die zeiden:
Getuigen
‘Die man heeft gezegd: “Ik kan de tempel van God afbreken en in drie dagen weer opbouwen.”
Evangelist
De hogepriester stond op en vroeg hem:
Hogepriester
‘Waarom antwoordt u niet? U hoort toch
wat deze getuigen zeggen?’
Evangelist
Maar Jezus bleef zwijgen.
34. Arioso
Mijn Jezus zwijgt stil
op valse aanklacht,
als teken
dat Hij, vol van erbarmen,
voor ons wil lijden.
En dat ook wij in zulke pijn
verbonden mogen zijn
en in benauwenis in stilte zwijgen.
35. Aria
Geduld! Geduld,
als hekelen mij valse tongen.
Lijd ik buiten mijn schuld
hoon en spot,
ach, dat dan de lieve God
mijns harten onschuld moge wreken.
36. Recitatief, Koor
Evangelist
De hogepriester zei:
Hogepriester
‘Ik bezweer u bij de levende God,
zeg ons of u de messias bent,
de Zoon van God.’
Evangelist
Jezus antwoordde:
Jezus
‘U zegt het. Maar ik zeg tegen u allen hier: vanaf nu zult u de Mensenzoon
zien zitten aan de rechterhand
van de Machtige en hem zien komen
op de wolken van de hemel.’
Evangelist
Hierop scheurde de hogepriester zijn kleren en hij riep uit:
Hogepriester
‘Hij heeft God gelasterd! Waarvoor hebben we nog getuigen nodig? Nu hebt u met eigen oren gehoord hoe hij God lastert.
Wat denkt u?’
Evangelist
Ze antwoordden:
Koor
‘Hij is schuldig en verdient de doodstraf!’
Evangelist
Daarop spuwden ze hem in het gezicht
en sloegen hem. Anderen
stompten hem
en zeiden:
Koor
‘Profeteer dan maar eens voor ons, messias, wie is het die je geslagen heeft?’
37. Koraal
Wie heeft U zo geslagen,
waarom moet Gij verdragen
die bitterheid en pijn?
Gij zijt toch zonder zonde,
toch niet in ‘t kwaad gebonden
als wij en onze kindren zijn.
38. Recitatief, Koor
Evangelist
Petrus zat buiten, op de binnenplaats.
Er kwam een dienstmeisje naar hem toe,
dat zei:
Dienstmeisje
‘Jij hoorde ook bij die Jezus
uit Galilea!’
Evangelist
Maar hij ontkende dat met klem,
zodat allen het konden horen:
Petrus
‘Ik weet niet waar je het over hebt.’
Evangelist
Toen hij wilde weggaan naar het
poortgebouw, zag een ander meisje hem.
Ze zei tegen de omstanders:
Dienstmeisje
‘Die man hoorde bij Jezus
van Nazaret!’
Evangelist
En opnieuw ontkende hij
en zwoer:
Petrus
‘Echt, ik ken de man niet!’
Evangelist
Even later kwamen de omstanders
naar Petrus toe, ze zeiden:
Koor
‘Jij bent wel degelijk een van hen,
trouwens, je accent verraadt je.’
Evangelist
Daarop begon hij te vloeken
en hij bezwoer hun:
Petrus
‘Ik ken die man niet!’
Evangelist
En meteen kraaide er een haan.
Toen herinnerde Petrus zich
wat Jezus gezegd had:
‘Voordat er een haan gekraaid heeft,
zul je mij driemaal verloochenen.’
Hij ging naar buiten en huilde bitter.
39. Aria
Erbarmen o mijn God,
omwille van mijn tranen!
Wil aanschouwen nu
hoe bitter hart en oog weent om U.
40. Koraal
Als ook ik U heb verlaten
keer ik mij weer naar U toe.
Want uw Zoon heeft ons verzoend
door zijn angst en stervenspijn.
Ik ontken geenszins de schuld;
maar uw genade en goedertierenheid
zijn veel groter dan de zonde,
altoos in mijzelf bevonden.
41. Recitatief, Koor
Evangelist
De volgende ochtend vroeg namen alle
hogepriesters met de oudsten van het volk
het besluit Jezus ter dood te brengen.
Nadat ze hem geboeid hadden,
leidden ze hem weg en leverden hem over
aan Pilatus, de prefect.
Toen Judas, die hem had uitgeleverd,
zag dat Jezus ter dood veroordeeld was,
kreeg hij berouw. Hij bracht de dertig
zilverstukken naar de hogepriesters
en oudsten terug en zei:
Judas
‘Ik heb een zonde begaan door een
onschuldige uit te leveren.’
Evangelist
Maar zij zeiden:
Koor
‘Wat gaat ons dat aan?
Zie dat zelf maar op te lossen!’
Evangelist
Toen smeet hij de zilverstukken
de tempel in, vluchtte weg
en verhing zich.
De hogepriesters verzamelden de zilverstukken
en zeiden tegen elkaar:
Hogepriesters
‘We mogen ze niet bij de
tempelschat voegen,
aangezien het bloedgeld is.’
42. Aria
Geef mij toch mijn Jezus weer!
Zie, het geld, het moordenaarsloon,
werpt u de verloren zoon
voor de voeten neer!
43. Recitatief
Evangelist
Na ampel beraad kochten ze er de akker
van de pottenbakker mee, die dan als
begraafplaats voor vreemdelingen kon dienen.
Daarom heet die akker tot op de dag van
vandaag de Bloedakker.
Zo ging in vervulling wat gezegd is
door de profeet Jeremia:
‘En ze verzamelden de dertig zilverstukken,
het bedrag waarop hij geschat was en dat ze
hadden bepaald met de zonen van Israël,
en ze betaalden er de akker
van de pottenbakker mee, zoals
de Heer mij had opgedragen.’
Toen Jezus voor de prefect stond,
stelde deze hem de vraag:
Pilatus
‘Bent u de koning van de Joden?’
Evangelist
Jezus zei:
Jezus
‘U zegt het.’
Evangelist
Maar op de beschuldigingen die de hogepriesters
en oudsten tegen hem inbrachten,
antwoordde hij niet één keer.
Daarop zei Pilatus tegen hem:
Pilatus
‘Hoort u niet wat deze getuigen
allemaal tegen u inbrengen?’
Evangelist
Hij gaf op geen enkele beschuldiging
enig weerwoord, wat de prefect
zeer verwonderde.
44. Koraal
Beveel gerust uw wegen,
al wat u ‘t harte deert,
der trouwe hoed’ en zegen
van Hem die ‘t al regeert.
Die wolken, lucht en winden
wijst spoor en loop en baan,
zal ook wel wegen vinden
waarlangs uw voet kan gaan.
45. Recitatief, Koor
Evangelist
Nu had de prefect de gewoonte
om op elk pesachfeest één
gevangene vrij te laten, en die door
het volk te laten kiezen.
Er zat toen een beruchte gevangene vast,
die Jezus Barabbas genoemd werd.
En dus vroeg Pilatus hun, toen ze
daar waren samengestroomd:
Pilatus
‘Wie wilt u dat ik vrijlaat,
Jezus Barabbas of Jezus die
de messias wordt genoemd?’
Evangelist
Hij wist namelijk dat ze hem uit
afgunst hadden uitgeleverd.
Terwijl hij op de rechterstoel zat, werd hem
een boodschap van zijn vrouw gebracht:
Pilatus' vrouw
‘Laat je niet in met die rechtvaardige! Om hem heb ik namelijk vannacht in een droom veel moeten doorstaan.’
Evangelist
Ondertussen haalden de hogepriesters
en de oudsten het volk over:
ze moesten om Barabbas vragen,
en Jezus laten doden. Weer nam de prefect
het woord en hij vroeg opnieuw:
Pilatus
‘Wie van de twee
wilt u dat ik vrijlaat?’
Evangelist
Ze riepen:
Koor
‘Barabbas!’
Evangelist
Pilatus vroeg hun:
Pilatus
‘Wat moet ik dan doen met Jezus die
de messias wordt genoemd?’
Evangelist
Allen antwoordden:
Koor
‘Aan het kruis met hem!’
46. Koraal
Hoe vreemd, dat voor
de schapen zijner weide
de herder zelf ter slachtbank zich liet leiden,
de heer zich voor de schulden zijner knechten
aan ‘t kruis liet hechten.
47. Recitatief
Evangelist
Hij vroeg:
Pilatus
‘Wat heeft hij dan misdaan?’
48. Arioso
Hij was ons aller welzijn toegedaan,
blinden – zij kunnen weer zien,
lammen – zij lopen weer,
Hij was sprekend zijns Vaders Woord,
duivels dreef Hij uit,
bedroefden gaf Hij nieuwe moed,
bekommerd nam Hij zondaars aan.
Anders heeft mijn Jezus niet gedaan.
49. Aria
Uit liefde,
uit liefde wil mijn Heiland sterven,
Hij weet niets van enige zonden.
En zo zal de ondergang voor eeuwig
en de straf van het gericht
mij niet toegerekend worden.
50. Recitatief, Koor
Evangelist
Maar ze schreeuwden alleen maar harder:
Koor
‘Aan het kruis met hem!’
Evangelist
Toen Pilatus inzag dat zijn tussenkomst nergens
toe leidde, dat het er integendeel naar uitzag
dat men in opstand zou komen,
liet hij water brengen, waste ten overstaan
van de menigte zijn handen en zei:
Pilatus
‘Ik ben onschuldig aan de dood van deze man. Zie het zelf maar op te lossen.’
Evangelist
En heel het volk antwoordde:
Koor
‘Laat zijn bloed óns dan maar worden
aangerekend, en onze kinderen!’
Evangelist
Daarop liet Pilatus Barabbas vrij, maar
Jezus leverde hij uit om gekruisigd te worden,
nadat hij hem eerst nog had laten geselen.
51. Arioso
Erbarming, God!
Hier staat de Heiland vastgebonden.
O geseling, o zweepslag, o wonden!
Jullie beulen, houdt op!
Vermag de aanblik van dit lijden,
van die ontstellende ellende
jullie dan niet te vermurwen?
Ach ja! jullie harten
zijn als martelpalen
en zullen nog veel harder zijn.
Erbarming, houdt op!
52. Aria
Als de tranen van mijn wangen
niets vermogen,
o, neem dan mijn hart!
Mag het dan voor de stromen
wanneer de wonden mild en teder bloeden, ook mijn schaal van offerande zijn.
53. Recitatief, Koor
Evangelist
De soldaten van de prefect
namen Jezus mee naar het pretorium
en verzamelden de hele cohort
om hem heen. Ze kleedden hem uit
en deden hem een scharlakenrode mantel
om, ze vlochten een kroon van doorntakken
en zetten die op zijn hoofd.
Ze gaven hem een rietstok in zijn rechterhand
en vielen voor hem op de knieën.
Spottend zeiden ze:
Koor
‘Gegroet, koning van de Joden,’
Evangelist
En ze spuwden op hem, pakten hem de rietstok weer af en sloegen hem tegen
het hoofd.
54. Koraal
O hoofd vol bloed en wonden,
bedekt met smaad en hoon,
o hoofd zo wreed geschonden,
uw kroon een doornenkroon,
o hoofd eens schoon en heerlijk
en stralend als de dag,
hoe lijdt gij nu zo deerlijk!
Ik groet U vol ontzag.
O hoofd zo hoog verheven,
o goddelijk gelaat,
waar werelden voor beven,
hoe bitter is uw smaad!
Gij, eens in ‘t licht gedragen,
door engelen omstuwd,
wie heeft U zo geslagen
gelasterd en gespuwd?
55. Recitatief
Evangelist
Nadat ze hem zo hadden bespot,
trokken ze hem de mantel uit, deden
hem zijn kleren weer aan en leidden
hem weg om hem te kruisigen.
Bij het verlaten van het pretorium
troffen ze een man uit Cyrene
die Simon heette, en hem dwongen
ze het kruis te dragen.
56. Arioso
Ja zeker ook in ons wil vlees en
bloed tot kruisdragen gedwongen
worden; hoe harder de last van ‘t kruis
des te heilzamer de zegen voor de ziel.
57. Aria
Kom, o edel kruis, dat wil ik vragen,
mijn Jezus, geef het mij voor immer!
Wordt eens mijn lijden mij te zwaar,
sta mij dan bij het zelf te dragen.
58. Recitatief, Koor
Evangelist
Zo kwamen ze bij de plek die Golgota
genoemd wordt, wat ‘schedelplaats’
betekent. Ze gaven Jezus met gal
vermengde wijn, maar toen hij die
geproefd had, weigerde hij ervan te
drinken. Nadat ze hem gekruisigd hadden,
verdeelden ze zijn kleren onder elkaar
door erom te dobbelen.
Zo ging in vervulling wat
de Schrift zegt: ‘Ze verdeelden
mijn kleren onder elkaar en
wierpen het lot om mijn mantel.’
En ze bleven daar zitten om hem
te bewaken. Boven zijn hoofd
bevestigden ze de aanklacht, die luidde:
‘Dit is Jezus, de koning van de Joden’.
Daarna werden er naast hem twee
misdadigers gekruisigd, de een rechts
van hem, de ander links.
De voorbijgangers keken
hoofdschuddend toe en dreven
de spot met hem:
Koor
Jij was toch de man die de tempel kon
afbreken en in drie dagen weer opbouwen?
Als je de Zoon van God bent, red jezelf dan maar
en kom van dat kruis af!’
Evangelist
Ook de hogepriesters, de schriftgeleerden
en de oudsten maakten zulke spottende
opmerkingen:
Koor
‘Anderen heeft hij gered, maar zichzelf
redden kan hij niet. Hij is toch koning van
Israël, laat hij dan nu van het kruis afkomen,
dan zullen we in hem geloven. Hij heeft zijn
vertrouwen in God gesteld, laat die hem nu
dan redden, als hij hem tenminste goedgezind is.
Hij heeft immers gezegd: “Ik ben de Zoon van God.” ’
Evangelist
Precies zo beschimpten hem de
misdadigers die samen met hem
gekruisigd waren.
59. Arioso
Ach, Golgotha, onzalig Golgotha!
De heer der heerlijkheid moet
hier onteerd ten onder gaan,
‘s werelds heil en zegen wordt
als een vloek aan het kruis gehecht.
De schepper van hemel en van aarde
wordt aarde en hemelen ontnomen.
Onschuld moet hier schuldig sterven,
dat raakt mijn ziel oneindig diep.
Ach, Golgotha, onzalig Golgotha!
60. Aria
Zie, Jezus heeft zijn handen
naar ons uitgestrekt,
Komt!
– Waarheen? –
in Jezus’ armen
zoekt verlossing, vindt erbarmen,
Zoekt!
– Waar? –
in Jezus’ armen.
Leven, sterven, hier is rust,
verweesde kuikentjes, blijf maar hier.
Blijf
– Waar? –
in Jezus’ armen.
61. Recitatief, Koor
Evangelist
Rond het middaguur viel er duisternis
over het hele land, die negen uur aanhield.
Aan het einde daarvan, in het negende uur,
gaf Jezus een schreeuw
en riep luid:
Jezus
‘Eli, Eli, lema sabachtani?’
Evangelist
Dat wil zeggen: ‘Mijn God, mijn God,
waarom hebt u mij verlaten?’
Toen de omstanders dat hoorden,
zeiden enkelen van hen:
Koor
‘Hij roept om Elia!’
Evangelist
Meteen kwam er uit hun midden iemand
toegesneld die een spons pakte en in zure wijn doopte.
Hij stak de spons op een stok
en probeerde hem te laten drinken.
De anderen zeiden:
Koor
‘Niet doen, laten we eens kijken
of Elia hem komt redden.’
Evangelist
Nog eens schreeuwde Jezus het uit,
toen gaf hij de geest.
62. Koraal
Wanneer ik eens moet heengaan
ga Gij niet van mij heen,
laat mij dan niet alleen gaan
niet in de dood alleen.
Wees in mijn laatste lijden,
mijn doodsangst, mij nabij.
O God, sta mij terzijde,
die lijdt en sterft voor mij.
63. Recitatief
Evangelist
Op dat moment scheurde in de tempel
het voorhangsel van boven tot onder
in tweeën, en de aarde beefde
en de rotsen spleten.
De graven werden geopend en de lichamen
van veel gestorven heiligen werden
tot leven gewekt; na Jezus’ opstanding
kwamen ze uit de graven, gingen de heilige
stad binnen en maakten zich bekend aan een
groot aantal mensen. Toen de centurio
en degenen die met hem Jezus bewaakten
de aardbeving voelden en merkten wat er
gebeurde, werden ze door een hevige angst
overvallen en zeiden:
Koor
‘Hij was werkelijk Gods Zoon.’
Evangelist
Vele vrouwen, die Jezus vanuit Galilea
gevolgd waren om voor hem te zorgen,
stonden van een afstand toe te kijken.
Onder hen bevonden zich Maria uit Magdala,
Maria de moeder van Jakobus en Josef,
en de moeder van de zonen van Zebedeüs.
Toen de avond gevallen was, arriveerde er
een rijke man die uit Arimatea afkomstig was.
Hij heette Jozef en was ook een leerling
van Jezus geworden. Hij meldde zich bij Pilatus
en vroeg hem om het lichaam van Jezus.
Hierop gaf Pilatus bevel het
aan hem af te staan.
64. Arioso
In de koelte van de avondwind
kwam Adams val aan ‘t licht.
In de avond maakt de Heiland
deze ongedaan.
In de avond kwam de duif weerom
met in zijn snavel een olijvenblad.
O tijd zo schoon! O avonduur!
De vrede met God
is nu hersteld,
want Jezus heeft zijn kruis volbracht.
Zijn lichaam komt tot rust,
ach, mijn ziel, kom!
ga, ontvang
de dode Jezus ten geschenke,
o heilzame, o kostbare gedachtenis!
65. Aria
Mijn hart, reinig u,
in mij zal Jezus zijn begraven.
Want van nu af aan zal Hij bij mij voor eeuwig
en in vrede rusten.
Wereld, ga uit van mij, laat Jezus binnen!
66. Recitatief, Koor
Evangelist
Josef nam het lichaam mee,
wikkeldehet in zuiver linnen en
legde het in het nieuwe rotsgraf
dat hij voor zichzelf had laten uithouwen.
Toen rolde hij een grote steen
voor de ingang van het graf en vertrok.
Maria uit Magdala en de andere Maria
bleven achter, ze waren tegenover
het graf gaan zitten. De volgende dag,
dus na de voorbereidingsdag, gingen
de hogepriesters en de Farizeeën
samen naar Pilatus.
Ze zeiden tegen hem:
Koor
‘Heer, het schoot ons te binnen dat die
bedrieger, toen hij nog leefde, gezegd heeft:
“Na drie dagen zal ik uit de dood opstaan.”
Geeft u alstublieft bevel om het graf tot de
derde dag te bewaken, anders komen zijn
leerlingen hem heimelijk weghalen
en zullen ze tegen het volk zeggen:
“Hij is opgestaan uit de dood,”
en die laatste leugen zal nog
erger zijn dan de eerste.’
Evangelist
Pilatus antwoordde:
Pilatus
‘U kunt bewaking krijgen. Ga nu en regel het zo goed als u kunt.’
Evangelist
Ze gingen erheen en beveiligden
het graf door het te verzegelen en er bewakers voor te zetten.
67. Recitatief
Nu is de Heer tot rust gebracht.
Mijn Jezus, goede nacht!
Voorbij is het lijden door onze zonden
Hem aangedaan.
Mijn Jezus, goede nacht!
O edel lichaam, zie mijn tranen, teken van
boete en berouw, dat mijn val in zulk groot
lijden U heeft gebracht!
Mijn Jezus, goede nacht!
Mijn leven lang zij U mijn dank
duizendvoud, dat gij mijn leven
van zulk een waarde hebt geacht.
Mijn Jezus, goede nacht!
68. Koor
Treurend zitten wij terneer geslagen
en wenden ons tot U in ‘t graf:
rust nu zacht, rust in vrede!
Rust, moegestreden leden!
Rust nu zacht, rust in vrede!
Uw graf en steen
zullen voor ‘t angstige geweten
een veilige rustplaats heten
waar de ziel geborgen is.
Geheel in vrede
zullen wij daar sterven.
Credits
-
- Publicatiedatum
- 3 april 2015
-
- Opnamedatum
- 16 en 19 april 2014
-
- Locatie
- Grote Kerk, Naarden
-
- Koor en orkest
- Nederlandse Bachvereniging, Kampen Boys Choir
-
- Dirigent
- Jos van Veldhoven
-
- Solisten coro 1
- ---
-
- Evangelist
- Benjamin Hulett
-
- Sopraan
- Griet De Geyter (Dienstmeisje I, Pilatus' vrouw)
-
- Alt
- Tim Mead
-
- Tenor
- Robert Murray
-
- Bas
- Andreas Wolf (Jezus)
-
- Solisten coro 2
- ---
-
- Sopraan
- Lore Binon
-
- Alt
- Alex Potter (Getuige I)
-
- Tenor
- Charles Daniels (Getuige II)
-
- Bas
- Sebastian Noack (Judas, Pilatus)
-
- Ripiënisten sopraan
- Annelies Brants (Dienstmeisje II), Sarah Van Mol. Hilde Van Ruymbeke
-
- Ripiënisten alt
- Victoria Cassano McDonald, Bernadett Nagy
-
- Ripiënisten tenor
- Yves Van Handenhove, João Moreira
-
- Ripiënisten bas
- Lionel Meunier (Petrus, Hogepriester I), Sebastian Myrus (Hogepriester II)
-
- Orkest 1
- ---
-
- Viool 1
- Shunske Sato, Annelies van der Vegt, Marieke Bouche
-
- Viool 2
- Hanneke Wierenga, Rie Kimura, Emilio Percan
-
- Altviool
- Staas Swierstra, Femke Huizinga
-
- Cello
- Lucia Swarts, Fernando Santiago García
-
- Contrabas
- Robert Franenberg
-
- Viola da gamba
- Mieneke van der Velden
-
- Traverso
- Marten Root, Doretthe Janssens
-
- Hobo
- Martin Stadler, Peter Frankenberg
-
- Blokfluit
- Pieter-Jan Belder, Diego Nadra
-
- Fagot
- Benny Aghassi
-
- Theorbe
- Fred Jacobs
-
- Orgel
- Leo van Doeselaar
-
- Klavecimbel
- Siebe Henstra
-
- Orkest 2
- ---
-
- Viool 1
- Sayuri Yamagata, Matthew Greco, Eunjung Anna Ryu
-
- Viool 2
- Anneke van Haaften, Wanda Visser, Joanna Huszcza, Pieter Affourtit
-
- Altviool
- Jan Willem Vis, Bernadette Verhagen
-
- Cello
- Barbara Kernig
-
- Contrabas
- Hen Goldsobel
-
- Viola da gamba
- Mieneke van der Velden
-
- Traverso
- Oeds van Middelkoop, Aysha Wills
-
- Hobo
- Diego Nadra, Sarah Aßmann
-
- Orgel
- Pieter-Jan Belder
-
- Productie concert
- Imke Deters, Marco Meijdam
-
- Productie
- Frank van der Weij, Zoë de Wilde
-
- Cameraregie
- Lucas van Woerkum
-
- Director of photography
- Sal Kroonenberg
-
- Camera
- Sal Kroonenberg, Simon Aarden, Robert Berger, Ruben van den Broeke, Geert van Schoot, Jorrit Garretsen, Benjamin Sparschuh
-
- Montage
- Lucas van Woerkum
-
- Muziekopname
- Leo de Klerk
-
- Licht
- Victor Jas
-
- Licht-assistenten
- Alban Riphagen, Ravi Piccolo
-
- Regie-assistent
- Eva Mulder
-
- Geluids-assistenten
- Jaap Firet, MaNOj Kamps, Gilius Kreiken, Jaap van Stenis, Paul Schuurman, Bobby Verbakel
-
- Camera-assistenten
- Benjamin Sparschuh, Izak de Dreu, Indy Hamid
-
- Grip
- Antoine Petiet, Onno Perdijk
-
- Make-up
- Jamila el Bouch, Marloes Bovenlander, Marloes de Jong, Marjolein Vossenbeld
-
- Muziekmontage en mixage
- Leo de Klerk, Frank van der Weij
-
- Muziekmontage assistenten
- Martijn Snoeren, Fokke van Saane
-
- Kleurcorrectie
- Geert van Schoot
-
- Interviews
- Onno van Ameijde
-
- Met dank aan
- Angela Mast, Marlo Reeders
Ontdek
Help ons All of Bach te voltooien
Een groot deel moet nog opgenomen worden voordat het gehele oeuvre van Bach online staat. Dit redden we niet zonder financiële steun van donateurs. Help ons de muzikale nalatenschap van Bach te voltooien en steun ons met een gift!